Ρεπορτάζ: Γεωργία Χατζηγρηγορίου
Η Στρατηγική Απάντηση στην Ανάπτυξη
Ένα ιστορικό βήμα για τον τουρισμό και την οικονομία της Βόρειας Ελλάδας πραγματοποιήθηκε με την έγκριση του Στρατηγικού Σχεδίου Ολοκληρωμένων Χωρικών Επενδύσεων (ΟΧΕ) Ορεινών & Παραμεθορίων Περιοχών από τον Δήμο Έδεσσας, μετά την ολοκλήρωση των απαραίτητων παρατηρήσεων. Η απόφαση αυτή σηματοδοτεί την κοινή βούληση για την υλοποίηση του έργου-γίγας της οδικής διασύνδεσης των τριών μεγάλων χιονοδρομικών κέντρων: Καϊμακτσαλάν (Βόρρας), Τρία-Πέντε Πηγάδια και Σέλι.
Το έργο αυτό, που αποτελεί μακροχρόνιο όραμα της Περιφέρειας Κεντρικής Μακεδονίας, βασίζεται σε μια πρωτοφανή και υποδειγματική συνεργασία μεταξύ των:
- Περιφερειακής Ενότητας Πέλλας
- Περιφερειακής Ενότητας Ημαθίας (2 Αντιπεριφέρειες)
- Δήμου Έδεσσας
- Δήμου Νάουσας
- Δήμου Βέροιας (3 Δήμοι)
Αυτή η συλλογική προσπάθεια αποδεικνύει ότι η ανάπτυξη έρχεται μόνο μέσα από έναν στρατηγικό σχεδιασμό που υπηρετεί τη «μεγάλη εικόνα» και ξεπερνά τα διοικητικά όρια.
Τεχνική Περιγραφή του Έργου
Η οδική διασύνδεση αφορά τη βελτίωση των γεωμετρικών χαρακτηριστικών και την ασφαλτόστρωση υφιστάμενων οδικών τμημάτων, συνολικού μήκους 49,5 χιλιομέτρων. Ουσιαστικά, πρόκειται για τη δημιουργία μιας ενιαίας, ασφαλούς και σύγχρονης τουριστικής διαδρομής που θα μετατρέπει την περιοχή σε έναν ενιαίο χειμερινό προορισμό.
Το έργο χωρίζεται σε τρία βασικά τμήματα:
| ΤΜΗΜΑ | ΔΙΑΔΡΟΜΗ | ΜΗΚΟΣ (km) | Ανάδοχος Φορέας Προμελέτης/Μελέτης |
| 1 | Κάτω Γραμματικό – Άγιος Παύλος | 11,9 | ΠΕ Πέλλας |
| 2 | Άγιος Παύλος – Άνω Σέλι | 19,7 | Συνεργαζόμενοι Φορείς |
| 3 | Άνω Σέλι – Κάτω Βέρμιο | 17,9 | Συνεργαζόμενοι Φορείς |
Η ΠΕ Πέλλας έχει ήδη αναθέσει και παραλάβει την προμελέτη για το Τμήμα 1, η οποία βρίσκεται στο στάδιο του ελέγχου. Ο Δήμος Έδεσσας έχει αναλάβει την εκπόνηση της κρίσιμης Μελέτης Περιβαλλοντικών Επιπτώσεων (ΜΠΕ) της οδικής διασύνδεσης, η οποία είναι απαραίτητη για την ένταξη του έργου.Το «Κλειδί» της Ανάπτυξης: Η Διαδικασία Ένταξης μέσω ΟΧΕ
Το όλο έργο εντάσσεται στο πλαίσιο των Ολοκληρωμένων Χωρικών Επενδύσεων (ΟΧΕ) του Προγράμματος Περιφέρειας Κεντρικής Μακεδονίας 2021-2027.
Οι ΟΧΕ αποτελούν ένα ειδικό εργαλείο χρηματοδότησης της Ευρωπαϊκής Ένωσης, σχεδιασμένο για να αντιμετωπίζει σύνθετα προβλήματα και να προωθεί την ανάπτυξη σε συγκεκριμένες, γεωγραφικά προσδιορισμένες περιοχές (όπως εδώ οι Ορεινές & Παραμεθόριες Περιοχές). Δεν χρηματοδοτούν μεμονωμένα έργα, αλλά ένα ολόκληρο στρατηγικό σχέδιο που περιλαμβάνει μια δέσμη αλληλένδετων δράσεων.
Η διαδικασία για την ένταξη του έργου στο Πρόγραμμα ΟΧΕ έχει ως εξής:
| Βήμα | Περιγραφή | Ρόλος των Φορέων |
| 1. Στρατηγικός Σχεδιασμός | Οι φορείς (ΠΕ Πέλλας, ΠΕ Ημαθίας, Δήμοι) συμφωνούν στο όραμα, στους στόχους και στην περιοχή παρέμβασης (Ενοποίηση Χιονοδρομικών). | Κοινή Απόφαση & Συνεργασία |
| 2. Εκπόνηση Μελετών | Ολοκλήρωση όλων των απαραίτητων μελετών (Προμελέτες Τμημάτων 1, 2, 3) και, κυρίως, της Μελέτης Περιβαλλοντικών Επιπτώσεων (ΜΠΕ). | Δήμος Έδεσσας & ΠΕ Πέλλας/Ημαθίας |
| 3. Έγκριση Στρατηγικού Σχεδίου | Το Σχέδιο εγκρίνεται από τους συμμετέχοντες Οργανισμούς Τοπικής Αυτοδιοίκησης (όπως τώρα από τον Δήμο Έδεσσας). | Δήμοι Έδεσσας, Νάουσας, Βέροιας |
| 4. Κατάθεση Πρότασης | Κατάθεση της ενιαίας πρότασης (ΟΧΕ) στη Διαχειριστική Αρχή του Επιχειρησιακού Προγράμματος Περιφέρειας Κεντρικής Μακεδονίας (2021-2027). | Συντονιστικός Φορέας (π.χ. ΠΕ) |
| 5. Αξιολόγηση & Ένταξη | Η Διαχειριστική Αρχή αξιολογεί το Στρατηγικό Σχέδιο. Αν πληροί τα κριτήρια, εκδίδεται η Απόφαση Ένταξης (Χρηματοδότησης). | Διαχειριστική Αρχή |
| 6. Υλοποίηση | Εκτέλεση του έργου, το οποίο περιλαμβάνει την βελτίωση των οδών. | Όλοι οι Συμμετέχοντες Φορείς |
Διπλό Όφελος για την Τοπική Κοινωνία
Το έργο δεν έχει μόνο διαπεριφερειακή σημασία, αλλά λύνει και ένα μείζον ενδοδημοτικό ζήτημα για την περιοχή της Έδεσσας: τη σύνδεση του Άνω και Κάτω Γραμματικού. Η διέλευση του αναβαθμισμένου οδικού άξονα μέσω των οικισμών θα τους ενισχύσει πολλαπλά, εντάσσοντάς τους ενεργά στον νέο μεγάλο τουριστικό χάρτη της περιοχής.
Η ολοκλήρωση όλων των απαραίτητων μελετών (με την προμελέτη του Τμήματος 1 να έχει ήδη κατατεθεί) επιτρέπει την άμεση κατάθεση της κοινής πρότασης. Η συνεργασία των 3 Δήμων και των 2 ΠΕ στέλνει ένα ηχηρό μήνυμα ότι η περιοχή είναι έτοιμη να μεταβεί σε ένα νέο μοντέλο ανάπτυξης με βάση τη στρατηγική, τον σχεδιασμό και την εξωστρέφεια.
Η Αναμενόμενη Διαδικασία & Χρονοδιάγραμμα Ένταξης
Η συνολική διαδικασία ολοκλήρωσης του φακέλου και της αξιολόγησης χωρίζεται σε δύο βασικές φάσεις:
Φάση Α: Ολοκλήρωση & Υποβολή του Φακέλου (Ευθύνη Φορέων)
Αυτή η φάση είναι απολύτως κρίσιμη και η διάρκειά της εξαρτάται από την ταχύτητα των πέντε (5) συνεργαζόμενων φορέων. Ο φάκελος ΟΧΕ δεν μπορεί να υποβληθεί εάν δεν έχουν ολοκληρωθεί όλα τα απαραίτητα προαπαιτούμενα:
- Ολοκλήρωση Προμελετών Τμημάτων 2 & 3: Οι μελέτες αυτές εκπονούνται από τους λοιπούς συνεργαζόμενους φορείς (ΠΕ Ημαθίας, Δήμοι Νάουσας, Βέροιας).
- Ολοκλήρωση της Μελέτης Περιβαλλοντικών Επιπτώσεων (ΜΠΕ): Αυτή είναι ίσως η σημαντικότερη μελέτη. Την έχει αναλάβει ο Δήμος Έδεσσας και η έγκρισή της είναι νομικά δεσμευτική για την ένταξη οποιουδήποτε οδικού έργου.
Εκτίμηση Υποβολής: Δεδομένου ότι η προμελέτη του Τμήματος 1 κατατέθηκε στις 21/11/2025, και υποθέτοντας ότι οι υπόλοιπες μελέτες βρίσκονται σε προχωρημένο στάδιο, η κοινή πρόταση (ολοκληρωμένος φάκελος ΟΧΕ) θα μπορούσε να είναι έτοιμη για κατάθεση στη Διαχειριστική Αρχή τους επόμενους 3 έως 6 μήνες από σήμερα (δηλαδή μέσα στο πρώτο εξάμηνο του 2026).
Φάση Β: Αξιολόγηση & Ένταξη (Ευθύνη Διαχειριστικής Αρχής)
Μόλις ο ολοκληρωμένος φάκελος υποβληθεί επίσημα (από τον συντονιστή φορέα), η Διαχειριστική Αρχή ξεκινά την αξιολόγηση. Η διάρκειά της επηρεάζεται από τους παρακάτω παράγοντες:
| Παράγοντας | Επεξήγηση | Επίπτωση στο Χρονοδιάγραμμα |
| Πληρότητα Φακέλου | Εάν ο φάκελος περιέχει όλες τις τεχνικές, νομικές και περιβαλλοντικές μελέτες (ΜΠΕ) χωρίς ελλείψεις. | Εάν είναι πλήρης, η αξιολόγηση επιταχύνεται. |
| Στρατηγική Συνάφεια | Έλεγχος της συμβατότητας της πρότασης με τους στόχους του Προγράμματος «Κεντρική Μακεδονία 2021-2027» και τη χωροταξική διάσταση. | Απαραίτητο, αλλά συνήθως είναι ήδη εξασφαλισμένο στον σχεδιασμό. |
| Πολυπλοκότητα | Το έργο είναι μεγάλο και αφορά 5 φορείς, 2 ΠΕ και διαπεριφερειακή συνεργασία (Πέλλα-Ημαθία). | Απαιτείται πιο λεπτομερής διαχειριστικός και νομικός έλεγχος. |
| Διοικητικές Ροές | Ο φόρτος εργασίας της Διαχειριστικής Αρχής και η ανάγκη για εξωτερικές διαβουλεύσεις (π.χ. με Υπουργεία) για τόσο μεγάλα έργα. | Μπορεί να επιβραδύνει τη διαδικασία. |
Εκτίμηση Διάρκειας Αξιολόγησης:
Υπό ιδανικές συνθήκες, όπου ο φάκελος είναι άρτιος και δεν απαιτούνται συμπληρώσεις ή αναθεωρήσεις:
- Βασική Περίοδος Αξιολόγησης: 3 έως 6 μήνες.
- Έκδοση Απόφασης Ένταξης: Μετά την ολοκλήρωση της αξιολόγησης ακολουθεί η τυπική έγκριση και η έκδοση της Απόφασης Ένταξης του Στρατηγικού Σχεδίου.
Αυτό σημαίνει ότι, με βάση τις παραπάνω εκτιμήσεις:
| ΣΤΑΔΙΟ | ΕΚΤΙΜΩΜΕΝΟ ΧΡΟΝΟΔΙΑΓΡΑΜΜΑ (ΥΠΟΘΕΤΙΚΟ) |
| Ολοκλήρωση Μελετών & Υποβολή | 1ο Εξάμηνο 2026 |
| Αξιολόγηση Σχεδίου ΟΧΕ | 2ο Εξάμηνο 2026 |
| Έκδοση Απόφασης Ένταξης | Τέλη 2026 – Αρχές 2027 |
Μετά την απόφαση ένταξης, θα ακολουθήσει η Πρόσκληση για τα επιμέρους Υποέργα (όπως η κατασκευή των τμημάτων) και η έναρξη των διαγωνιστικών διαδικασιών.
Συμπερασματικά, η «ταχύτητα» του έργου είναι πλέον στα χέρια των φορέων, οι οποίοι πρέπει να ολοκληρώσουν άμεσα τις μελέτες για να προλάβουν το χρηματοδοτικό παράθυρο των ΟΧΕ.
