Η Δημοσιονομική Σκιά του Ταμείου Ανάκαμψης: Αποκωδικοποιώντας τα Πλεονάσματα και το Δημόσιο Χρέος

 

Η ελληνική οικονομία βρέθηκε ξανά στο επίκεντρο έντονου προβληματισμού και κοινοβουλευτικού ελέγχου, με αφορμή μια ερώτηση που κατέθεσε ο Βουλευτής Β1′ Βορείου Τομέα Αθηνών, κ. Βασίλειος Βιλιάρδος, προς τον Υπουργό Εθνικής Οικονομίας και Οικονομικών. Το θέμα, με τίτλο «Πραγματικό πρωτογενές και δημοσιονομικό αποτέλεσμα του προϋπολογισμού του 2024, εάν δεν ληφθούν υπ’ όψη ως οφείλουν τα υπόλοιπα του Ταμείου Ανασυγκρότησης (ΤΑΑ) που παραμένουν αδιάθετα στον κωδικό ‘’Άλλοι λογαριασμοί του Δημοσίου’’», έθεσε κρίσιμα ερωτήματα σχετικά με την ορθή απεικόνιση των οικονομικών μεγεθών και τη διαχείριση των πόρων του Ταμείου Ανάκαμψης και Ανθεκτικότητας (ΤΑΑ).

Η ερώτηση του κ. Βιλιάρδου, η οποία βασίζεται σε στοιχεία και ανακοινώσεις της Τράπεζας της Ελλάδος (ΤτΕ) και της Ελληνικής Στατιστικής Αρχής (ΕΛΣΤΑΤ), αναδεικνύει μια σειρά από ασυνέπειες και απορίες σχετικά με τα επίσημα στοιχεία του προϋπολογισμού του 2024 και τις επιπτώσεις τους στο δημόσιο χρέος. Η απάντηση από το Υπουργείο Οικονομικών και τον Οργανισμό Διαχείρισης Δημοσίου Χρέους (ΟΔΔΗΧ) επιχειρεί να δώσει διευκρινίσεις, αλλά ταυτόχρονα αφήνει ανοιχτά πεδία για περαιτέρω συζήτηση.

---

Το Παζλ των Αριθμών: Αναλύοντας τα Δεδομένα της Τράπεζας της Ελλάδος

Ο Βουλευτής κ. Βιλιάρδος ξεκινά την ερώτησή του αναφερόμενος στο Δελτίο Τύπου της Τράπεζας της Ελλάδος (ΤτΕ) σχετικά με τις δανειακές ανάγκες του Ιανουαρίου 2025 σε ταμειακή βάση. Σύμφωνα με τον πίνακα που παραθέτει, ο οποίος αποτυπώνει τις καθαρές δανειακές ανάγκες της κεντρικής διοίκησης, προκύπτει ότι το τελικό αποτέλεσμα του Ιανουαρίου του 2025 θα ήταν χειρότερο από το αντίστοιχο του Ιανουαρίου του 2024, ενώ το σύνολο του 2024 εμφανίζεται χειρότερο σε σχέση με το 2023.

Ο Πίνακας: Καθαρές δανειακές ανάγκες της κεντρικής διοίκησης σε ταμειακή βάση (εκατ. ευρώ) παρουσιάζει τα εξής ενδιαφέροντα στοιχεία:

Σημείωση: Τα στοιχεία στον πίνακα έχουν προσαρμοστεί για μεγαλύτερη αναγνωσιμότητα, χωρίς να αλλοιώνεται η ουσία τους. Ο Βουλευτής επισημαίνει ότι το άθροισμα των επιμέρους στοιχείων ενδέχεται να μην συμφωνεί με το σύνολο λόγω στρογγυλοποίησης.

---

Η Αμφιλεγόμενη Αύξηση του Κωδικού «Άλλοι Λογαριασμοί του Δημοσίου»

Το κεντρικό σημείο της ερώτησης του κ. Βιλιάρδου αφορά τον κωδικό «Άλλοι λογαριασμοί του Δημοσίου» (VΙ), ο οποίος εμφανίζει μια εντυπωσιακή αύξηση του υπολοίπου του κατά 8,413 δισ. €. Το ποσό αυτό προκύπτει από 8,396 δισ. € το 2024, συν 777 εκατ. € το πρώτο δίμηνο του 2025, μείον 76 εκατ. € το πρώτο δίμηνο του 2024.

Ο Βουλευτής εκφράζει την απορία του για την προέλευση αυτού του ποσού, καθώς, όπως αναφέρει, δεν μπορεί να προέρχεται από «περισσεύματα» κατά την εκτέλεση του προϋπολογισμού. Το πλεόνασμα του τακτικού προϋπολογισμού για την αντίστοιχη περίοδο (σύνολο 2024 μείον πρώτο δίμηνο 2024 συν πρώτο δίμηνο 2025) είναι της τάξης του 1 δισ. €. Αυτό το χάσμα, οδηγεί τον κ. Βιλιάρδο στην υπόθεση ότι το ποσό αυτό ενδέχεται να αφορά αδιάθετα κονδύλια του Ταμείου Ανάκαμψης και Ανθεκτικότητας (ΤΑΑ), τόσο δάνεια όσο και επιχορηγήσεις.

Η υπόθεση αυτή ενισχύεται από το γεγονός ότι ο ΟΔΔΗΧ έχει καταγράψει το σύνολο των δανείων του ΤΑΑ στα 9,6 δισ. € το καλοκαίρι του 2024, ενώ ο αρμόδιος Υπουργός είχε ανακοινώσει ότι έχουν χορηγηθεί μόλις 1,7 δισ. €. Εάν πράγματι πρόκειται για αδιάθετους πόρους του ΤΑΑ, τότε ανακύπτει ένα σοβαρό πρόβλημα, καθώς οι πόροι αυτοί είναι προσωρινά διαθέσιμοι, με ημερομηνία λήξης στα τέλη του 2026. Αυτό σημαίνει ότι, έως τότε, και εφόσον δεν υπάρξουν αλλαγές στο πρόγραμμα RRF, οι πόροι αυτοί είτε θα πρέπει να διοχετευθούν στις προβλεπόμενες χρήσεις τους, είτε θα επιστραφούν. Σε κάθε περίπτωση, θα «λείπουν ξαφνικά το 2027 από το πρωτογενές πλεόνασμα», στο οποίο, όπως επισημαίνει ο κ. Βιλιάρδος, «άλλωστε δεν ανήκουν».

---

Το Δημοσιονομικό Αποτέλεσμα και οι Απορίες για το Δημόσιο Χρέος

Ο Βουλευτής δεν περιορίζεται μόνο στο θέμα του ΤΑΑ, αλλά επεκτείνει τις απορίες του και στο δημοσιονομικό αποτέλεσμα και το δημόσιο χρέος.

Αναφέρει ότι στις δημοσιοποιήσεις για την εκτέλεση του προϋπολογισμού κατά το σύστημα SDDS του ΔΝΤ, το 2024 έκλεισε με πλεόνασμα για την κεντρική διοίκηση ύψους 368 εκατ. €. Το πρώτο δίμηνο του 2025 έκλεισε με πλεόνασμα 833 εκατ. €, ενώ το πρώτο δίμηνο του 2024 είχε πλεόνασμα 2,095 δισ. €. Αυτά τα στοιχεία, σύμφωνα με τον κ. Βιλιάρδο, δημιουργούν ασυνέπειες, καθώς η εκτέλεση του προϋπολογισμού εμφανίζεται «από πλεονασματική κατά 368 εκατ. € έως ελλειμματική κατά 894 εκατ. €». Η ερώτηση είναι εύλογη: Τι ακριβώς ισχύει;

Ένα ακόμα κρίσιμο σημείο αφορά το δημόσιο χρέος της Γενικής Κυβέρνησης. Ο κ. Βιλιάρδος υποστηρίζει ότι η διαχείριση του 2024 κατέληξε, στην ουσία, σε αύξηση του χρέους κατά 775 εκατ. €. Αυτό το συμπέρασμα προκύπτει από το γεγονός ότι χρησιμοποιήθηκαν 5 δισ. € από το Μηχανισμό Στήριξης (ESM) για την πληρωμή των διακρατικών δανείων του 1ου μνημονίου. Αυτό είχε ως αποτέλεσμα τη μείωση του «μαξιλαριού ρευστότητας» (Cash Buffer Account) από τα 15,697 δισ. € στα 10,697 δισ. €. Παρόλα αυτά, το δημόσιο χρέος, σύμφωνα με την ΕΛΣΤΑΤ, μειώθηκε μόλις κατά 4,225 δισ. €. Ο Βουλευτής αναρωτιέται: «Πώς συνάδει με τη λογική η πρόκληση δημοσιονομικού πλεονάσματος ύψους 3,5 δισ. €;» Η αριθμητική πράξη (5 δισ. € μείον 4,225 δισ. € = 775 εκατ. €) υποδηλώνει μια καθαρή αύξηση του χρέους, θέτοντας εν αμφιβόλω την πραγματική εικόνα του δημοσιονομικού πλεονάσματος.

---

Το Αίτημα για Διαφάνεια: Τριμηνιαία Δημοσιοποίηση Στοιχείων ΤΑΑ

Κλείνοντας την ερώτησή του, ο κ. Βιλιάρδος υπενθυμίζει ένα πάγιο αίτημα: τη δημοσιοποίηση, ανά τρίμηνο, από το Υπουργείο Οικονομικών, των υπολοίπων των λογαριασμών που έχουν σχέση με το ΤΑΑ. Συγκεκριμένα, ζητά να γνωστοποιείται:

• Πόσες επιχορηγήσεις δίνονται και πού έχουν διοχετευθεί.

• Ποια χρηματικά ποσά μένουν στην κεντρική διοίκηση ή σε κάθε φορέα του Δημοσίου.

• Ποιο είναι το ύψος των δανείων που έχουν συναφθεί.

• Πόσα κονδύλια έχουν διοχετευθεί σε έργα ιδιωτών.

• Πόσα παραμένουν στη διάθεση του Υπουργείου, στην Αναπτυξιακή Τράπεζα ή όπου αλλού.

Η έλλειψη αυτών των διευκρινίσεων, όπως τονίζει ο Βουλευτής, καθιστά αδύνατη την αποτελεσματική παρακολούθηση των εξελίξεων εκ μέρους των αιρετών εκπροσώπων του λαού.

---

Οι Απαντήσεις: Υπουργείο Οικονομικών και ΟΔΔΗΧ Επιχειρούν να Φωτίσουν το Τοπίο

Η ερώτηση του κ. Βιλιάρδου έλαβε απάντηση από το Υπουργείο Εθνικής Οικονομίας & Οικονομικών (Γενική Γραμματεία Δημοσιονομικής Πολιτικής) και τον Οργανισμό Διαχείρισης Δημοσίου Χρέους (ΟΔΔΗΧ).

Απάντηση του ΟΔΔΗΧ: Το Καθαρό Αποτέλεσμα του Χρέους

Ο Γενικός Διευθυντής του ΟΔΔΗΧ, Δημήτρης Τσάκωνας, στην απάντησή του με ημερομηνία 08/05/2025, επικεντρώνεται στο δημόσιο χρέος. Επιβεβαιώνει ότι «Το χρέος Γενικής Κυβέρνησης μειώθηκε, σύμφωνα και με τα τελευταία επίσημα στοιχεία της ΕΛΣΤΑΤ (2023-2024), κατά 4,225 δισεκ. ευρώ.».

Ωστόσο, το κρίσιμο σημείο στην απάντηση του ΟΔΔΗΧ είναι η αναφορά στα συνολικά ταμειακά διαθέσιμα της Γενικής Κυβέρνησης. Ο κ. Τσάκωνας επισημαίνει ότι αυτά «αυξήθηκαν, παρά τη μείωση του Cash buffer Account, στο τέλος του έτους 2024, έναντι του 2023 (36,281 δισεκ. ευρώ, έναντι 33,624 δισεκ. ευρώ).». Αυτό οδηγεί στο συμπέρασμα ότι «το καθαρό αποτέλεσμα του χρέους Γενικής Κυβέρνησης (το οποίο περιλαμβάνει το σύνολο των ταμειακών διαθεσίμων και όχι μόνο τον Cash buffer account) είναι μειωμένο το 2024 σε σύγκριση με αυτό του 2023.».

Η απάντηση του ΟΔΔΗΧ αναδεικνύει τη διάκριση μεταξύ του «μαξιλαριού ρευστότητας» (Cash Buffer Account) και του συνόλου των ταμειακών διαθεσίμων. Ενώ το Cash Buffer Account μειώθηκε, τα συνολικά διαθέσιμα αυξήθηκαν, κάτι που επηρεάζει το καθαρό αποτέλεσμα του χρέους. Η ανάλυση του κ. Βιλιάρδου βασίστηκε στη μείωση του Cash Buffer Account, ενώ ο ΟΔΔΗΧ παρουσιάζει μια ευρύτερη εικόνα, λαμβάνοντας υπόψη όλα τα διαθέσιμα.

Απάντηση του Υπουργείου Εθνικής Οικονομίας & Οικονομικών: ΤΑΑ και Δημοσιονομικό Αποτέλεσμα

Η απάντηση από τη Γενική Γραμματεία Δημοσιονομικής Πολιτικής του Υπουργείου Εθνικής Οικονομίας & Οικονομικών, με ημερομηνία 09/05/2025, επιχειρεί να διευκρινίσει το βασικό ερώτημα σχετικά με τον ρόλο του ΤΑΑ στο δημοσιονομικό αποτέλεσμα.

Η Προϊσταμένη της Γενικής Διεύθυνσης Δημοσιονομικής Πολιτικής & Προϋπολογισμού, Ιουλία Αρμάγου, ξεκινά επιβεβαιώνοντας τα επίσημα στοιχεία της ΕΛΣΤΑΤ: «Το συνολικό δημοσιονομικό ισοζύγιο (αποτέλεσμα) σε επίπεδο Γενικής Κυβέρνησης για το 2024, όπως ανακοινώθηκε από την Ελληνική Στατιστική Αρχή στις 22 Απριλίου 2025, εκτιμήθηκε σε πλεόνασμα 3,18 δις ευρώ, ενώ το πρωτογενές δημοσιονομικό ισοζύγιο (αποτέλεσμα) σε επίπεδο Γενικής Κυβέρνησης σε πλεόνασμα 11,4 δις.».