Το ψήφισμα που ξεκίνησε από την Ομάδα Δράσεων Ενεργών Πολιτών Δήμου Αλεξάνδρειας και αγκαλιάζει τους κατοίκους πέντε μεγάλων Δήμων (Αλεξάνδρεια, Βέροια, Νάουσα, Σκύδρα, Έδεσσα) φέρνει εμφατικά στο προσκήνιο την ανάγκη για άμεση αναβάθμιση και πύκνωση της σιδηροδρομικής σύνδεσης των περιοχών αυτών με τη Θεσσαλονίκη.
Πρόκειται για μια κίνηση που δεν περιορίζεται σε ένα απλό αίτημα μεταφορών, αλλά θέτει θέμα ισότιμης ανάπτυξης και αντιμετώπισης της δημογραφικής συρρίκνωσης της Κεντρικής Μακεδονίας.
1. Ανάλυση των Παραμέτρων της Πρότασης
Η πρόταση δεν αφορά τη δημιουργία νέου έργου, αλλά την ενεργοποίηση και αξιοποίηση της ήδη υπάρχουσας μετρικής γραμμής που ενώνει τη Θεσσαλονίκη με την Έδεσσα (μέσω Πλατέος). Αυτή η παράμετρος είναι καθοριστική για την εφικτότητα του έργου:
| Παράμετρος | Ανάλυση και Σημασία |
| Βασική Υποδομή | Υπάρχει: Η σιδηροδρομική γραμμή είναι ήδη σε λειτουργία, αν και υποβαθμισμένη και με αραιά δρομολόγια. Αυτό μειώνει δραματικά το κόστος και τον χρόνο υλοποίησης σε σχέση με μια νέα χάραξη. |
| Δικτύωση | Αμεση σύνδεση: Το δίκτυο συνδέει μεγάλες πόλεις της Κεντρικής Μακεδονίας (Βέροια, Νάουσα, Έδεσσα, Αλεξάνδρεια) με το κέντρο της Θεσσαλονίκης. |
| Συμπληρωματικότητα | Μετρό Θεσσαλονίκης: Η λειτουργία του Μετρό καθιστά τον Προαστιακό must. Ο Προαστιακός θα τροφοδοτεί το Μετρό (πιθανότατα στον Σιδηροδρομικό Σταθμό Θεσσαλονίκης), δημιουργώντας ένα ενιαίο περιφερειακό σύστημα μεταφορών. |
| Κοινωνική Ανάγκη | Μετακίνηση: Καλύπτει ανάγκες χιλιάδων φοιτητών (Βέροια, Έδεσσα, Θεσσαλονίκη), εργαζομένων και καθημερινών μετακινούμενων (commuting) που σήμερα επιβαρύνονται με Ι.Χ. και ΚΤΕΛ. |
2. Εκτίμηση Κονδυλίων και Χρηματοδότησης
Επειδή η γραμμή υπάρχει, τα απαιτούμενα κονδύλια δεν αφορούν «έργα δισεκατομμυρίων» για νέα χάραξη, αλλά κυρίως:
| Κατηγορία Κόστους | Εκτίμηση και Πηγές Χρηματοδότησης |
| Αναβάθμιση/Ηλεκτροκίνηση | (Μεσαίο/Υψηλό Κόστος): Η γραμμή χρειάζεται σημειακές παρεμβάσεις (π.χ. αναβάθμιση της σηματοδότησης, της ηλεκτροκίνησης σε κάποια τμήματα, βελτίωση σταθμών) για να αυξηθεί η ταχύτητα και η ασφάλεια. Πηγή: ΕΣΠΑ (Περιφερειακό Πρόγραμμα Κεντρικής Μακεδονίας), Ταμείο Ανάκαμψης & Ανθεκτικότητας (συνδέσεις «τελευταίου μιλίου»), χρηματοδοτικά εργαλεία ΕΕ για σιδηροδρομικά δίκτυα. |
| Τροχαίο Υλικό | (Μεσαίο Κόστος): Προμήθεια νέων, σύγχρονων προαστιακών συρμών (τύπου EMU) που θα εξασφαλίσουν τη συχνότητα και την αξιοπιστία. Πηγή: Δάνεια ΕΤΕπ, Πρόγραμμα Δημοσίων Επενδύσεων. |
| Λειτουργικό Κόστος | (Συνεχές Κόστος): Κόστος προσωπικού, συντήρησης και ενέργειας για τη λειτουργία τακτικών δρομολογίων (π.χ., κάθε 1-2 ώρες). Πηγή: Τα έσοδα από τα εισιτήρια και επιδοτήσεις από τον Κρατικό Προϋπολογισμό για τις δημόσιες υπηρεσίες μεταφοράς (Υπηρεσία Δημοσίων Υποχρεώσεων – PSO). |
Συμπέρασμα Κονδυλίων: Το έργο είναι πολύ πιο οικονομικά εφικτό από μια νέα σιδηροδρομική γραμμή. Το ακριβές κόστος θα καθοριστεί από τη μελέτη που απαιτείται, αλλά εκτιμάται ότι θα κυμανθεί στα δεκάδες ή εκατοντάδες εκατομμύρια ευρώ (αναλόγως της έκτασης της αναβάθμισης και του αριθμού των συρμών) και όχι στα δισεκατομμύρια.
3. Εφικτότητα
| Παράμετρος | Εφικτότητα | Ανάλυση |
| Τεχνική Εφικτότητα | Υψηλή: Η τεχνική λύση είναι απλή: Αναβάθμιση υφιστάμενου δικτύου. | |
| Οικονομική Εφικτότητα | Υψηλή: Υπάρχουν διαθέσιμα χρηματοδοτικά εργαλεία (ΕΣΠΑ, Ταμείο Ανάκαμψης) για τέτοιου είδους έργα βελτίωσης περιφερειακών συνδέσεων. | |
| Πολιτική Εφικτότητα | Μέτρια-Υψηλή: Το ψήφισμα έχει διαδημοτικό χαρακτήρα και αφορά πέντε μεγάλους Δήμους, κάτι που του δίνει σημαντικό πολιτικό βάρος. Η αναφορά στο Μετρό Θεσσαλονίκης ενισχύει το επιχείρημα. Ωστόσο, απαιτείται ισχυρή πολιτική βούληση από το Υπουργείο Υποδομών για την άμεση ένταξη του έργου σε προτεραιότητα. | |
| Ρεπορταζιακή Αξία | Πολύ Υψηλή: Το θέμα συνδυάζει: Κοινωνικό αίτημα (μετακίνηση), Ανάπτυξη (στήριξη τουρισμού/οικονομίας), Περιβάλλον (μείωση ρύπων από Ι.Χ.) και Πολιτική Σύγκρουση (απαίτηση πολιτών από την κεντρική εξουσία). |
Συμπερασματική Αποτίμηση
Το ψήφισμα των ενεργών πολιτών της Πέλλας και της Ημαθίας αποτελεί μια λογική και ώριμη πρόταση για τη βελτίωση του περιφερειακού χάρτη μεταφορών. Η αξιοποίηση της υπάρχουσας γραμμής Θεσσαλονίκη-Έδεσσα ως Προαστιακός είναι το λιγότερο δαπανηρό και πιο γρήγορο έργο που μπορεί να προσφέρει άμεση ανακούφιση και αναπτυξιακή ώθηση στην περιοχή.
Η επιτυχία του αιτήματος εξαρτάται τώρα από την άμεση αντίδραση του Υπουργείου Υποδομών και την ένταξη του έργου σε ώριμη μελέτη, καθώς και την πολιτική στήριξη των βουλευτών και των αυτοδιοικητικών φορέων των εμπλεκόμενων νομών.
Νομικές & Τεχνικές Παράμετροι και Προϋπολογισμός του Προαστιακού Θεσσαλονίκη-Έδεσσα
Ποιοι Κρατούν τα Κλειδιά: Ο ρόλος των Οργανισμών και το Εκτιμώμενο Κόστος Αναβάθμισης
Η υλοποίηση του αιτήματος για Προαστιακό Σιδηρόδρομο στην υπάρχουσα γραμμή Θεσσαλονίκη–Έδεσσα είναι ένα έργο που εμπλέκει τους βασικούς φορείς του ελληνικού σιδηροδρομικού δικτύου, με σαφώς διαχωρισμένους ρόλους.
1. Οι Αρμόδιοι Φορείς: Ποιος Κάνει Τι
Στο ελληνικό σιδηροδρομικό σύστημα, οι αρμοδιότητες διαχωρίζονται σε τρεις βασικούς πυλώνες:
| Φορέας (Νέα Δομή) | Ρόλος στην Πρόταση | Τι Ακριβώς Κάνει |
| Σιδηρόδρομοι Ελλάδος (ΣΕ) (Προήλθε από συγχώνευση ΟΣΕ, ΕΡΓΟΣΕ & ΓΑΙΑΟΣΕ) | Διαχειριστής Υποδομής & Τροχαίου Υλικού: Είναι ο ιδιοκτήτης και διαχειριστής της σιδηροδρομικής γραμμής (υποδομής) Θεσσαλονίκη–Έδεσσα. | Φροντίζει για τη συντήρηση της γραμμής, της σηματοδότησης και των σταθμών, και παρέχει την υποδομή για το νέο Προαστιακό. |
| ΕΡΓΟΣΕ Α.Ε. | Υλοποίηση Έργων Αναβάθμισης: Ειδικεύεται στη μελέτη, δημοπράτηση και κατασκευή νέων σιδηροδρομικών έργων και αναβαθμίσεων υφιστάμενων γραμμών. | Θα αναλάβει τη μελέτη σκοπιμότητας και κόστους, τη δημοπράτηση και την επίβλεψη της αναβάθμισης της γραμμής (π.χ., ηλεκτροκίνηση, βελτίωση σταθμών, συστήματα ασφαλείας). |
| Hellenic Train (Πρώην ΤΡΑΙΝΟΣΕ) | Λειτουργός & Παροχέας Υπηρεσίας: Είναι ο βασικός πάροχος σιδηροδρομικών μεταφορών. | Θα αναλάβει τη λειτουργία του Προαστιακού (δρομολόγια, εισιτήρια, προσωπικό), εφόσον υπάρξει συμφωνία για Υποχρέωση Δημόσιας Υπηρεσίας (PSO). |
| Υπουργείο Υποδομών & Μεταφορών | Πολιτική Απόφαση & Χρηματοδότηση: Ο κεντρικός ρόλος. | Είναι υπεύθυνο για την πολιτική απόφαση ένταξης του έργου σε χρηματοδοτικό πρόγραμμα (ΕΣΠΑ/ΤΑΑ) και την ανάθεση της μελέτης στην ΕΡΓΟΣΕ. |
2. Εκτίμηση Προϋπολογισμού για την Πρόταση
Δεδομένου ότι το ψήφισμα ζητάει την αξιοποίηση της υπάρχουσας μονής μη ηλεκτροκινούμενης γραμμής (Θεσσαλονίκη-Πλατύ-Έδεσσα) και την μετατροπή της σε τακτικό Προαστιακό, ο Προϋπολογισμός θα αφορά: Αναβάθμιση Υποδομής και Τροχαίο Υλικό.
Δεν υπάρχει επίσημος, ενιαίος, πρόσφατος προϋπολογισμός για το συγκεκριμένο έργο «Προαστιακός Θεσσαλονίκη-Έδεσσα», καθώς δεν έχει ακόμη προχωρήσει η σχετική μελέτη. Ωστόσο, μπορούμε να κάνουμε μια εκτίμηση βάσει ανάλογων έργων αναβάθμισης σιδηροδρομικών γραμμών στην Ελλάδα:
| Κόστος | Περιγραφή Παρέμβασης | Εκτιμώμενο Εύρος Κόστους |
| Α. Αναβάθμιση Υποδομής (ΕΡΓΟΣΕ) | Ηλεκτροκίνηση τμήματος, αναβάθμιση σηματοδότησης/τηλεδιοίκησης, βελτίωση ράγας, αναβάθμιση ισόπεδων διαβάσεων, εκσυγχρονισμός σταθμών. | €80 – €150 εκατ. |
| Β. Τροχαίο Υλικό (Hellenic Train/ΣΕ) | Προμήθεια νέων ηλεκτροκίνητων συρμών τύπου Suburban EMU (π.χ. 4-6 τρένα) για πυκνά δρομολόγια. | €30 – €60 εκατ. |
| Γ. Μελέτες & Απαλλοτριώσεις | Μελέτη σκοπιμότητας, περιβαλλοντικών επιπτώσεων, αρχιτεκτονικές μελέτες σταθμών. | €5 – €10 εκατ. |
| ΣΥΝΟΛΙΚΗ ΕΚΤΙΜΗΣΗ | (Εξαιρουμένου του λειτουργικού κόστους) | €115 – €220 εκατ. |
Σύγκριση: Αναβάθμιση άλλων μονών γραμμών έχει προϋπολογιστεί: Θεσσαλονίκη-Ειδομένη (Μονή γραμμή) στα €50,6 εκατ. (χωρίς τροχαίο υλικό) και το Πύθιο-Ορμένιο στα €219 εκατ. (μεγάλη αναβάθμιση). Το εκτιμώμενο εύρος για την Έδεσσα (που έχει μεγαλύτερο μήκος από την Ειδομένη) κρίνεται ρεαλιστικό για ένα σύγχρονο Προαστιακό.
3. Εφικτότητα: Η Χρυσή Ευκαιρία του Ψηφίσματος
Η πρόταση κρίνεται υψηλής εφικτότητας, ειδικά σε σχέση με άλλα μεγάλα σιδηροδρομικά έργα:
- Ύπαρξη Υποδομής: Το πιο χρονοβόρο και δαπανηρό μέρος (η χάραξη και η κατασκευή της υποδομής) έχει ήδη ολοκληρωθεί.
- Χρηματοδοτική Ωριμότητα: Τέτοια έργα ταιριάζουν απόλυτα στα Προγράμματα ΕΣΠΑ (Μεταφορές) και στο Ταμείο Ανάκαμψης & Ανθεκτικότητας (ΤΑΑ), τα οποία δίνουν έμφαση στη διασύνδεση και τη βιώσιμη κινητικότητα.
- Πολιτική Συγκυρία: Η ταυτόχρονη λειτουργία του Μετρό Θεσσαλονίκης δημιουργεί έναν ισχυρό πολιτικό μοχλό πίεσης. Η εξυπηρέτηση χιλιάδων πολιτών από την Κεντρική Μακεδονία σε ένα ενιαίο δίκτυο μεταφορών είναι αναπτυξιακά επιβεβλημένη.
Επόμενο Βήμα: Η πολιτική ηγεσία οφείλει να δώσει άμεσα εντολή στην ΕΡΓΟΣΕ για την εκπόνηση της απαιτούμενης Μελέτης Σκοπιμότητας και Προκαταρκτικού Σχεδιασμού.
Η Μπάλα στους Βουλευτές της ΝΔ
Πολιτική Πίεση από τη Βάση: Η Υλοποίηση του Προαστιακού Περιμένει το «Ναι» των Κυβερνητικών Βουλευτών Πέλλας και Ημαθίας
Ενώ η τεχνική και οικονομική εφικτότητα του Προαστιακού Σιδηροδρόμου Θεσσαλονίκη-Έδεσσα (μέσω Αλεξάνδρειας, Βέροιας, Νάουσας, Σκύδρας) είναι υψηλή, η πολιτική απόφαση παραμένει ο κρίσιμος αστάθμητος παράγοντας. Το ψήφισμα των πολιτών αποτελεί πλέον ένα ανοιχτό κάλεσμα προς την κεντρική πολιτική σκηνή, και ειδικότερα προς τους βουλευτές της κυβερνώσας παράταξης.
«Πρέπει να Πιεστούν» – Το Κλειδί στα Χέρια των Τοπικών Εκπροσώπων
Η αξιοποίηση της υπάρχουσας σιδηροδρομικής γραμμής (κόστους εκτιμώμενου στα €115 – €220 εκατ.) απαιτεί την άμεση ένταξη σε χρηματοδοτικό πρόγραμμα (Ταμείο Ανάκαμψης ή ΕΣΠΑ) και την εντολή για μελέτη στην ΕΡΓΟΣΕ. Αυτή η διαδικασία δεν μπορεί να προχωρήσει χωρίς την έμπρακτη και δυναμική παρέμβαση των τοπικών εκπροσώπων.
Το ρεπορτάζ τονίζει:
- Υπεύθυνοι Δράσης: Η μόχλευση της πολιτικής απόφασης για την ένταξη του έργου ανήκει στους Βουλευτές της Νέας Δημοκρατίας στους Νομούς Πέλλας (Δήμοι Έδεσσας, Σκύδρας) και Ημαθίας (Δήμοι Βέροιας, Νάουσας, Αλεξάνδρειας), καθώς είναι οι άμεσοι συνομιλητές του Υπουργείου Υποδομών και Μεταφορών.
- Το Διακύβευμα: Οι βουλευτές καλούνται να υπερβούν τις όποιες γραφειοκρατικές αδράνειες και να ασκήσουν εσωκομματική πίεση ώστε το αίτημα, που υποστηρίζεται από πέντε μεγάλους Δήμους, να τεθεί στην κορυφή της ατζέντας του Υπουργείου.
- Κριτήριο Αποτελεσματικότητας: Η απάντηση της κυβέρνησης στο ψήφισμα των πολιτών θα κριθεί πλέον από την ενεργοποίηση των τοπικών βουλευτών. Η αδράνεια θα ερμηνευθεί ως αδιαφορία για την αναπτυξιακή και συγκοινωνιακή απομόνωση της ενδοχώρας, ειδικά τώρα που η Θεσσαλονίκη ετοιμάζεται να λειτουργήσει το Μετρό της.
Η Απαίτηση των Πολιτών είναι Ξεκάθαρη
Το ψήφισμα των πολιτών λειτουργεί ως βαρόμετρο της ικανοποίησης των τοπικών κοινωνιών από τους πολιτικούς τους εκπροσώπους. Το μήνυμα είναι σαφές: Το έργο είναι εφικτό και οικονομικά βιώσιμο.
«Ο Σιδηρόδρομος Υπάρχει – Ο Προαστιακός Είναι Δικαίωμά Μας.»
Εναπόκειται πλέον στους βουλευτές της πλειοψηφίας να μετατρέψουν αυτή τη μαζική απαίτηση σε κυβερνητική απόφαση και να εξασφαλίσουν τα απαραίτητα κονδύλια για την άμεση εκπόνηση της μελέτης από την ΕΡΓΟΣΕ.
