Ένα άγαλμα, οι διεθνείς σχέσεις και ο Μακεδονικός Αγώνας διχάζουν…
Θέμα στον Πανελλαδικό τύπο, έχει γίνει η είδηση ότι μετά την επίσκεψη του Υπουργού Εξωτερικών Νίκου Δένδια στο Βιετνάμ, θα τοποθετηθεί στην Έδεσσα προτομή του Χο Τσι Μιν στην Έδεσσα. Μάλιστα ο δραστήριος Έλληνας ΥΠΕΞ με τουίτ του δήλωσε πως ο Εθνάρχης του Βιετνάμ είχε υπηρετήσει στην Έδεσσα με τον Γαλλικό Στρατό την περίοδο 1916-1917. Από εκεί και πέρα Εφημερίδες και ιστοσελίδες από την Αθήνα αναπαρήγαγαν την είδηση βάζοντας πολλές φορές και «σάλτσα», στα δημοσιεύματα αναφορικά με την παρουσία του Βιετανμέζου Ηγέτη στην πόλη των νερών και των κερασιών.
Πως ξεκίνησαν όλα
Η ιστορία αυτή δεν είναι τωρινή και ξεκίνησε με την αφήγηση του υπεργυρου Τρύφων Σιβένα ο οποίος σήμερα δεν βρίσκεται στην ζωή, σύμφωνα με την οποία του ο γνωστός Δημοσιογράφος Σόλων Γρηγοριάδης που ήταν και συγγενής του, βρέθηκε στο Βιετνάμ όπου συναντήθηκε με τον Χο Τσι Μιν και ο δεύτερος του αποκάλυψε ότι υπηρέτησε στην Έδεσσα στον Μακεδονικό πόλεμο την περίοδο 1916-1917. Φυσικά επίσημη συνέντευξη δεν έχει δημοσιευτεί ποτέ στην εφημερίδα ΜΑΚΕΔΟΝΙΑ ή σε κάποιο άλλο έντυπο.
Ιδου το δημοσίευμα
Σήμερα η εφημερίδα Άποψη, σας παρουσιάζει το πλήρες ρεπορτάζ του Σόλωνα Γρηγοριάδη που δημοσιεύτηκε στις δημοσιεύθηκε στην εφημερίδα «Μακεδονία» της 2ας Φεβρουαρίου 1966, καθώς αποτελεί την αρχή για το ζήτημα της δημιουργίας του μύθου και της παραμονής του Κουμουνιστή ηγέτη στην Έδεσσα. Το κείμενο είχε αναδημοσιεύσει ο γνωστός δικηγόρος και δημοσιογράφος Άρης Παπαγιάννης μέσα από την ιστορική σελίδα της εφημερίδας ΜΑΚΕΔΟΝΙΑ εκείνης της εποχής. Όφείλουμε να ομολογήσουμε ότι εγκαίρως ο κος Παπαγιάννης με αρθρογραφία και έρευνα του στον τοπικό τύπο πριν από 4 χρόνια, αποκάλυψε πως ουδέποτε ήρθε στην Έδεσσα ο Χο Τσι Μιν μια και σε καμιά βιβλιογραφία του ή μέσα από τα αρχεία του Γαλλικού Στρατού δεν έχει αποκαλυφθεί κάτι τέτοιο. Διαβάστε το πλήρες ρεπορτάζ της εφημερίδας:
«Μεγάλη δημοσιογραφική επιτυχία της «Μακεδονίας»
Πως είδα τον πόλεμον του Βιετνάμ. Στέλεχος των Βιετ Κογκ μου ομιλεί. (του απεσταλμένου μας κ. Σολ. Γρηγοριάδη)
Να περιμένεις να σου επιβάλουν…κεφαλική ποινή αμείλικτοι, άγνωστοι και βλοσυροί δικαστές και να σε δέχεται μια εγκάρδια φωνή που σου μιλά για το τόπο σου – υπό στενή έννοια- και σε απόσταση 10.000 χιλιομέτρων , μπορεί να σου προκαλέσει την ισχυρότερη έκπληξη της ζωής σου. Κι αυτό δοκίμασα κι΄ εγώ στο μυστηριώδες χαμόσπιτο της Σαϊγκόν, την παραμονή των Χριστουγέννων. Ώρα 12 και 15΄ακριβως. Έξω , η πολεμική πρωτεύουσα του Βιετνάμ θα πανηγύριζε την πρόσκαιρη «Χόα Μπίνχ» (ειρήνη) που της χάριζε το χριστουγεννιάτικο "παύσατε πυρ" με ένα θορυβώδες φεστιβάλ. Αλλ΄εδώ μέσα επικρατούσε βαθειά σιωπή που την έκοψε η ζεστή φωνή του άγνωστου γέρου βιετναμέζου.
Μασεντουάν, ! Καστοριά ! Σαλονίκ ! Βαρτικόπ !
Ο γέρος αυτός άπρεπε να είναι τουλάχιστον 65 χρονών. Είχε λεπτά χαρακτηριστικά, σχιστά ασιατικά μάτια, ξυρισμένο πρόσωπο στο οποίο διακρινόταν μια ενεργητικότητα όχι συνηθισμένη και ντύσιμο πολύ αξιοπρεπές και σοβαρό. Δεξιά του καθόταν ένας άλλος γέρος με βιβλική όψη που θύμιζε πολύ Χο Τσι Μινχ. Το ίδιο μυτερό γενάκι, το ίδιο κατεβαστό μουστάκι που το επέστεφαν δυο ζωηρά , αεικίνητα μάτια και παρά πάνω ένα άσπρο άφθονο μαλλί. Και αριστερά του ένας νέος άντρας, όχι πάνω από 30-35 χρονών με αυστηρή και αδρή όψη με ύφος αρχηγού.
Η πρώτη μου διαπίστωση πριν ακούσω τη φωνή του γέρου: Δικαστήριο! Έτσι όπως καθόντουσαν πίσω από ένα σανιδένιο τραπέζι, με τα πειστήρια ( τα πράγματα που μου πήραν) παραταγμένα μπροστά τους και με τις βλοσυρές μορφές τους, νόμισες πως ξεπετάχτηκαν από καμιά γκραβούρα λαϊκής δίκης. Αλλά η φιλική υποδοχή του γέρου έβαλε τα πράγματα στη θέση τους. Αυτός ο άνθρωπος έπρεπε να ξέρη καλά όχι απλώς την Ελλάδα αλλά ειδικά την Μακεδονία. Ανέφερε Σαλονικ και Καστοριά. Αλλ' εκείνο που προκάλεσε την μεγάλη μου έκπληξη ήταν το Βερτικόπ ! Βερτικόπ είναι απλούστατα η σημερινή Σκύδρα, 15 χιλιόμετρα κάτω από την Έδεσσα. Πριν από χρόνια επί τουρκοκρατίας και έως ότου κατά το1925 ή 30 μετονομαστεί, έτσι λεγόταν : Βερτικόπ! Που τόξερε ο άγνωστος εκείνος βιετναμέζος;
Ένας Βιετναμέζος στη Μακεδονία
Διάβασε την έκπληξη στο πρόσωπο μου και έβαλε τα γελια. Ενα γέλιο οξύ αλλά και χαρούμενο, παιδικό. – Τα χάσατε, συνέχισε. Σας μιλώ για την Μακεδονία και απορείτε που ξέρω ότι είσθε από την Μακεδονία. Μα, απλούστατα, το είδα στο διαβατήριο σας : Καστοριά. Ξέρω την πόλη αυτή. Την είχα ακουστά εδώ και πολλά χρονια. Ξέρω ότι βρίσκεται στην βόρεια Ελλάδα που σε σας δεν είναι χωρισμένη από την νότια, όπως σε μας και που λέγεται Μακεδονία. Ξέρω και την Σαλονίκ.
Ενώ μου μιλούσε μου έκανε νόημα να καθίσω σε μια καρέκλα, μπρος στο τραπέζι των «δικαστών». – Μα, εκείνο το Βερτικόπ, είπα, που το ξέρετε;
Το οξύ παιδικό γέλιο πάλι ξεπήδησε σαν ρουκέτα από το γεροντικό στόμα.
_Το Βερτικόπ ! Μα, έχω μείνει εκεί πολλές μέρες!
-Στο Βερτικόπ; Σεις ;
_ Πολύ απλό πράμα. Στον πρώτο παγκόσμιο πόλεμο είχα καταταγεί στην ανάμικτη ινδοκινεζική μεραρχία του γαλλικού στρατού που ήρθε στην ωραία χώρα σας. Που είσαστε τότε εσείς; Στην Καστοριά; Φαντάζομαι θα είχατε γεννηθή.
- Ναι, ναι ήμουν πολύ μικρός αλλά δεν έμενα στην Καστοριά. Ζούσα εκεί κοντά στο Βερτικόπ. Στην Έδεσσα, δηλαδή τότε λεγόταν Βοδενά.
Βοδενά ! Ναι, μια πόλη με πολλά νερά.
Ακριβώς.
Δεν έτυχε να πάω αν και ήταν πολύ κοντά, αλλά άκουσα. Στο Βερτικόπ, λοιπόν, ήταν έδρα της γαλλικής μεραρχίας.
Το θυμάμαι, πραγματικά.
Ένα διάστημα, λοιπόν, βρέθηκα εκεί. Αυτό είναι όλο. Δεν είναι, όμως, θαυμάσιο; Τι μικρός είναι ο κόσμος. Ζήσαμε τόσο κοντά εσείς κι εγώ σε πολεμικές μέρες, χωρίς να ξέρη ο ένας τον άλλο. Μια μικρή προσπάθεια της μοίρας και μπορούσε θαυμάσια να είχαμε συναντηθή και γνωρισθή. Για σκεφθήτε: ένας Ανναμίτης φαντάρος κι ένα Ελληνόπουλο κάναν παρέα στο Βερτικόπ. Και ξανασυναντιούνται μετά 50 χρόνια στη Σαϊγκόν, πάλι σε πολεμικές μέρες…
Γελούσε πάλι εγκάρδια, απροσποίητα, ενθουσιασμένος. Φαινόταν πως τον ευχαριστούσε, τον συγκινούσε η απροσδόκητη εκείνη συγκυρία, που ένωσε τις μνήμες μας από εποχές και πράγματα, τα οποία ζήσαμε από κοινού 10.000 χιλιόμετρα μακριά από αυτό το σπίτι, πριν από πέντε δεκαετίες. Και εγώ σκαφτόμουν ότι αποτελούσε καλή τύχη για μένα τούτη η συνάντησις που μου άνοιγε τις πύλες της καρδιάς του γεροβιετναμέζου. Άλλως τε, η εγκαρδιότης του έβλεπα πως είχε κάπως την αντανάκλαση της και στους άλλους δυο «δικαστές».
Ο γέρος και ο νέος δεν μιλούσαν, δεν γελούσαν. Δεν ξέρω καν, αν ξέραν κι αυτοί γαλλικά, μέναν σιωπηλοί σαν Σφίγγες. Αλλά η μάσκα της ανεξιχνίαστης ψυχρότητας , είχε αρχίσει να διαλύεται. Έβλεπα να απλώνεται στις φυσιογνωμίες τους κάτι σαν φιλικό φως.
_ Δεν ξέρετε πόσο με συγκινεί αυτή η σύμπτωση να σας συναντήσω, λέω στο γέρο.
Το πιστεύω επειδή κρίνω από τον εαυτό μου. Αλήθεια, πάρτε παρακαλώ τα πράγματα σας. Και μου δίνει το πορτοφόλι, το διαβατήριο, τις κάρτες, τον Παπαστράτο. Μόνο το χαρτί του Βιετναμέζου έλλειπε. Καλό σημάδι. Δείχνει πως το πήραν υπ’ όψιν.
- Να μας συγχωρείτε γι΄αυτήν την προσωρινή κατάσχεση, μου λέει. Ήταν όμως αναγκαία. Και τώρα πέστε μας πως βρεθήκατε εδώ…»
Σημ. Αυτό ήταν το μόνο κείμενο από τις ανταποκρίσεις του Σ. Γρηγοριάδη από το Βιετνάμ, που αναφέρεται στη περιοχή μας (Βοδενά, Βερτικόπ κλπ.). Από όσο με πληροφόρησαν ο ερευνητής κ. Αναστ. Φιλιππίδης, ο καθηγητής που ΠΑΜΑΚ και ιστορικός ερευνητής του Πρώτου Παγκ. Πολέμου κ. Βλ. Βλασίδης και ο συγγραφέας-δημοσιογράφος κ. Φαίδων Γιαγκιόζης, δεν γνωρίζουν να υπάρχει κάτι άλλο ανάλογο και σχετικό με το θέμα.
(Εισαγωγικό σχόλιο και αποτύπωση του πρωτότυπου κειμένου: Άρης Παπαγιάννης)
Το άγαλμα
Μετά από αυτές τις εξελίξεις ο Δήμος Έδεσσας, όπως δήλωσε ο Δήμαρχος Έδεσσας και ο πρώην αντιδήμαρχος Τάσος Δίου, θα τοποθετήσει την προτομή του Χο Τσι Μιν σε πάρκο στην περιοχή των Καταρρακτών ενώ ο Δήμος θα βάλει μόνο ένα μικρό ποσό καθώς θα συνεισφέρει και η Κυβέρνηση του Βιετνάμ. Είναι πλέον γεγονός ότι η εξωτερική πολιτική, οι διεθνείς σχέσεις αλλά και η ιστορική υπερβολή ή διαστρέβλωση της ιστορίας κατά κάποιους, έχει μπερδευτεί σε αφηγήσεις, τοποθετήσεις και αποκαλύψεις για το αν ο Θεός Χο βρέθηκε στην Έδεσσα και για το αν είναι ορθό η Έδεσσα να υιοθετήσει μια ιστορία που ούτε δική της είναι μα ούτε και πραγματική μοιάζει. Θυμίζει μάλλον ένα παραμύθι που κανείς δεν ξέρει αν θα βγει σε καλό της περιοχής μας. Άλλωστε κατά το παρελθόν και με τις σχέσεις Έδεσσας-Βιετνάμ να είναι υπέροχες, δεν είδαμε τις εμπορικές μας σχέσεις να ανθίζουν καθώς ούτε κεράσια εξάγαμε ούτε κάποιο άλλο προϊόν.. Όσο για τους τουρίστες εξ Ανατολής μάλλον και αυτοί αποτελούν μύθο…
Τα Δημοσιεύματα
Δυστυχώς κάποια Αθηναϊκά μέσα με τις δημοσιεύσεις για το γεγονός ότι η στηθεί άγαλμα του Χο Τσι Μιν στην Έδεσσα, αυτοσχεδίασαν και επινόησαν το δικό τους Εδεσσαϊκό όνειρο… Μόνο που από υπερβάλλοντα ζήλο σκαρφίστηκαν ότι ο Κουμουνιστής ηγέτης φύτεψε στο παλιό νοσοκομείο, το θεραπευτικό δέντρο Κίνκο Μπι Λόμπα, με προέλευση από την Ινδοκίνα. Δηλαδή μέχρι και η ντροπή θα ντρεπόταν… Μιας και στο σημείο που είναι φυτεμένο το Κίνκο Μπι Λόμπα δεν είναι το παλιό νοσοκομείο της Πόλης. Άλλωστε ο άνθρωπος που το φύτεψε έχει βρεθεί, είναι Έλληνας και το φύτεψε το 1965. Για να πάρετε μια γεύση σας παρουσίαζουμε ένα από τα πολλά ρεπορτάζ που πάντως στο τέλος του εκφράζει τις αμφιβολίες για το αν πραγματικά ο Χο Τσι Μιν ήρθε στην Έδεσσα:
Ο Χο Τσι Μινχ και η Έδεσσα
Όταν το 1965 ο δημοσιογράφος Σόλων Γρηγοριάδης (1912-1994) βρέθηκε στο Βιετνάμ ως πολεμικός ανταποκριτής, συνάντησε -κάτω από απόλυτη μυστικότητα- τον Χο Τσι Μινχ, για μία συνέντευξη του «πατέρα» του βιετναμέζικου έθνους. Την εποχή εκείνη, που ο πόλεμος της προπαγάνδας με τους Αμερικανούς μαινόταν, μόνο ο Χο Τσι Μινχ έδινε συνεντεύξεις σε ξένους δημοσιογράφους για να περνάει τη γραμμή στα αναρίθμητα κινήματα συμπαράστασης υπέρ των Βιετκόνγκ που αναπτύσσονταν ανά τον πλανήτη.
Πριν ξεκινήσει η συνέντευξη, ο Βιετναμέζος ηγέτης ρώτησε τον Γρηγοριάδη για την καταγωγή του. Στο άκουσμα της απάντησης : «Ελλάδα – Έδεσσα» τα μάτια του Χο Τσι Μινχ άστραψαν, σχολιάζοντας με διάθεση νοσταλγίας: «Είστε από την πολιτεία των νερών και των κερασιών».
Όπως αποκάλυψε στη συνέχεια στον Έλληνα δημοσιογράφο, ο ίδιος είχε βρεθεί την περίοδο 1916-1917 -κατά τον Α΄ Παγκόσμιο Πόλεμο- στην περιοχή της Έδεσσας, υπηρετώντας στον γαλλικό στρατό, ως μάγειρας και φωτογράφος. Ήταν η εποχή που η πόλη ονομαζόταν Βοδενά και ήταν ξακουστή από τα φημισμένα κεράσια και τρεχούμενα νερά της.
Ο κάμπος της Έδεσσας που του θύμιζε την πατρίδα του
Ο Σόλων Γρηγοριάδης δεν ανέφερε σε κανένα ρεπορτάζ της εποχής, τα όσα του αποκάλυψε ο Βιετναμέζος ηγέτης για τη σχέση του με την Ελλάδα και την πόλη της Έδεσσας. Τα εκμυστηρεύτηκε ωστόσο σε ένα συγγενικό του πρόσωπο, τον Τρύφωνα Σιβένα, που πολλά χρόνια μετά τον θάνατο του δημοσιογράφου αποκάλυψε τις πληροφορίες σε στελέχη του δήμου Έδεσσας, που άρχισαν να ξετυλίγουν το κουβάρι της σχέσης του Χο Τσι Μινχ με την περιοχή.
Το τελευταίο διάστημα Έδεσσα και Βέροια
Βιετναμέζοι στρατιώτες, που πολέμησαν στις τάξεις του Γαλλικού Στρατού την περίοδο του Α΄ Παγκοσμίου Πολέμου στην Μακεδονία, είναι θαμμένοι στο συμμαχικό νεκροταφείο Ζεϊντέλικ της Θεσσαλονίκης.
Αξίζει πάντως να σημειωθεί πως βλέποντας στην διαδικτυακή εγκυκλοπαίδεια Britannica στο λήμμα για τον Ho Chi Minh, στην πορεία της ζωής του δεν αποτυπώνεται πουθενά να έχει επισκεφτεί την Ελλάδα, πόσω μάλλον να έχει πολεμήσει στο Μακεδονικό Μέτωπο, καθώς σημειώνεται πως την περίοδο 1915-1917 βρισκόταν στο Λονδίνο.
Διφορούμενες απόψεις
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου