Η ρευστότητα στα Βαλκάνια

 

Γιάννης Μαγκριώτης

 Τι συμβαίνει στην βόρεια γειτονιά μας;

Τον τελευταίο χρόνο, στα κεντρικά και δυτικά Βαλκάνια, εντείνεται η ρευστότητα, που διαπερνά όλες τις χώρες και, επηρεάζει και την χώρα μας.

Στην Σερβία υπάρχει πολιτική σταθερότητα, δεν υπάρχει όμως σταθερός προσανατολισμός της χώρας.

Η ηγεσία του προέδρου Αλεξάνταρ Βούτσιτς, εθνικιστική και λαϊκίστικη, υποστηρίζει την προοπτική της ένταξης της Σερβίας στην ΕΕ, όμως έχει υπογράψει σημαντικές συμφωνίες με τους μεγάλους ανταγωνιστές της, την Ρωσία και την Κίνα.

Εάν με την Κίνα, η συμφωνία αφορά κυρίως μεγάλες κινεζικές επενδύσεις σε αναπτυξιακές υποδομές, που θα διευκολύνουν την διείσδυση των κινεζικών προϊόντων στην κεντρική Ευρώπη, με την Ρωσία έχει υπογράψει μεγάλες συμφωνίες στην ενέργεια και την στρατιωτική συνεργασία. Η Σερβία αγοράζει τον τελευταίο καιρό όπλα από την Ρωσία, αλλά και από την Κίνα, την Τουρκία και την Γαλλία και όλοι αναρωτιούνται, γιατί μια τόσο φτωχή χώρα δαπανά τόσους πόρους για εξοπλισμούς, από ποια χώρα απειλείται ή τι σχεδιάζει να κάνει στο προσεχές μέλλον;

Πριν λίγες ημέρες ο Βούτσιτς επισκέφτηκε την Κωνσταντινούπολη για να προετοιμάσει την επίσκεψη του Ερντογάν, με  πολυμελή κυβερνητική αντιπροσωπεία, και μεγάλη ομάδα Τούρκων επιχειρηματιών στο Βελιγράδι, που θα πραγματοποιηθεί τις επόμενες ημέρες.

Τρία στοιχεία να κρατήσουμε: 1. Ο Βούτσιτς χαρακτήρισε την Τουρκία υπερδύναμη της περιοχής και, χώρα με μεγάλη επιρροή στις Μουσουλμανικές Κοινότητες των Βαλκανίων και, όχι μόνο.
Φυσικά, ο Σέρβος πρόεδρος, δεν άφησε, χωρίς φιλοφρονήσεις και την χώρα μας. Πριν λίγες ημέρες έστειλε τον υπουργό Εξωτερικών, να συναντηθεί με τον Έλληνα ομόλογό του, και να δηλώσει στους δημοσιογράφους ότι: Σερβία και Ελλάδα ήταν πάντα στην ίδια πλευρά της ιστορίας».

 

2. Ο Υπουργός Εξωτερικών της Τουρκίας Μεβλούτ Τσαβούσογλου, στην επιτροπή της βουλής, που συζητούσε τον προϋπολογισμό του Υπουργείου Εξωτερικών, τόνισε με έμφαση, εκτός από τα θέματα που μας αφορούν άμεσα σε Αιγαίο και την Ανατολική Μεσόγειο, λέγοντας ότι: «στο πεδίο επιβάλλουμε τις δικές μας απόψεις για τις θαλάσσιες ζώνες και τα ενεργειακά θέματα και την λύση των δύο κρατών στην Κύπρο», μίλησε και για την προστασία πού προσφέρει η Τουρκία στις Μουσουλμανικές Κοινότητες των Βαλκανίων, αλλά και αυτών στην Μαύρη Θάλασσα και την Κίνα.

3. Την αποστολή στρατευμάτων της Σερβίας στα σύνορα με το Κόσοβο, με την υποστήριξη Ρώσων στρατιωτικών και την απόφαση του αρχηγού του Σερβικού τμήματος της Βοσνίας, να αποχωρήσει ο Ομοσπονδιακός Βοσνιακός στρατός και να συγκροτηθεί αυτόνομος σερβικός στρατός.

Στην Βόρεια Μακεδονία, η μεγάλη ήττα των υποψηφίων του κυβερνητικού σοσιαλδημοκρατικού κόμματος στις δημοτικές εκλογές, οδήγησε σε παραίτηση από την πρωθυπουργία και από την ηγεσία του κόμματος, τον Ζόραν Ζάεφ. Η πολιτική κρίση, δημιουργεί πολλές αβεβαιότητες, για τις πολιτικές εξελίξεις στην χώρα, αλλά και για την τύχη της Συμφωνίας των Πρεσπών. Όλα δείχνουν πως, είτε θα σχηματιστεί κυβέρνηση με κορμό το δεξιό και εθνικιστικό κόμμα VMRO είτε θα οδηγηθεί η χώρα σε πρόωρες εκλογές, όπου με βάση τα αποτελέσματα των δημοτικών εκλογών, το VMRO, θα βγει ενισχυμένο.

 

Η οικονομική κρίση, που εντάθηκε με την πανδημία, η μη υλοποίηση των υποσχέσεων της κυβέρνησης να πατάξει την διαφθορά, σε συνδυασμό με την συνεχή αναβολή της απόφασης για την έναρξη του ενταξιακού διαλόγου στην ΕΕ, που πέρα από τον ψυχολογικό παράγοντα, θα έφερνε άμεσα και κάποιους κοινοτικούς πόρους στην χώρα, ήταν οι βασικοί λόγοι που έφεραν τις εκλογικές ανατροπές.

 

Είναι βέβαιο όμως, ότι, μια κυβέρνηση του VMRO, δεν θα μπορέσει να καταργήσει μονομερώς την Συμφωνία των Πρεσπών, μπορεί όμως, να καθυστερήσει ακόμη περισσότερο την εφαρμογή της και, σε συνδυασμό με την άρνηση της Βουλγαρίας, να την δεχθεί ουσιαστικά, την αδιαφορία της Ελλάδας, λόγω εσωτερικών προβλημάτων στην κυβερνητική πλειοψηφία, να φέρει απρόβλεπτες και δυσάρεστες εξελίξεις, για την σταθερότητα και την ασφάλεια της περιοχής, κάτι που μας αφορά άμεσα.

 

Βέβαια, ο πρόεδρος του VMRO Χρίστιαν Μίτσκοσκι, ο οποίος χαρακτήριζε τον Ζάεφ προδότη, δήλωσε ότι: «θα προσπαθήσει να αλλάξει την Συμφωνία των Πρεσπών, αλλά αν δεν μπορέσει, παρ΄ ότι θα στεναχωρηθεί πάρα πολύ, θα αναγκαστεί να ζήσει με αυτήν».

 

Το Καλοκαίρι του 2021, ο Μπάιντεν υπέγραψε το εκτελεστικό Διάταγμα 14033, που απαγορεύει την είσοδο στις ΗΠΑ των πολιτικών, που δουλεύουν κατά τις Συμφωνίας των Πρεσπών, όπως και την κατάσχεση κάθε περιουσιακού τους στοιχείου στις ΗΠΑ. Στο ίδιο διάταγμα προβλέπει τα ίδια, για όσους πολιτικούς και γενικά παράγοντες, υπονομεύουν την Συμφωνία του Ντέιτον του 1995, για την Βοσνία-Ερζεγοβίνη.

Οι ΗΠΑ, φαίνεται κατάλαβαν, ότι οι δύο βασικές συμφωνίες, στις οποίες στήριξαν την στρατηγική τους στην περιοχή, κινδυνεύουν και, πέραν των διπλωματικών και άλλων χειρισμών, με το Διάταγμα αυτό, έστειλαν ισχυρό μήνυμα, σε όλες τις χώρες που υπέγραψαν τις συμφωνίες, αλλά και σε όλες που θα προσπαθήσουν να τις ακυρώσουν, για να προωθήσουν τα δικά τους συμφέροντα.

Στην Βουλγαρία, η πολιτική κρίση παρατείνεται, αφού μετά από τρείς εκλογικές αναμετρήσεις, τους τελευταίους μήνες, δεν μπορεί να σχηματιστεί κυβέρνηση και την Κυριακή στις 12 Νοέμβρη, θα έχει η χώρα ταυτόχρονα, εκλογές για το Κοινοβούλιο και για Πρόεδρο της Δημοκρατίας. Όλα δείχνουν, ότι η συμμετοχή στις εκλογές θα είναι ακόμη πιο χαμηλή, όμως ουσιαστικά θα έχουμε περίπου τα ίδια αποτελέσματα.

Στην Σόφια είναι διάχυτη η αίσθηση, ότι θα υπάρξει τελεσίγραφο, από ΗΠΑ και ΕΕ, στα κόμματα, να σχηματίσουν κυβέρνηση, τουλάχιστον για ένα ικανό διάστημα, για να αντιμετωπίσουν τρία καυτά θέματα: 1. Να αντιμετωπίσουν την πανδημία, είναι πλέον μακράν η χειρότερη χώρα στο ποσοστό των εμβολιασμένων, και του αριθμού των θανάτων καθημερινά, στην ΕΕ. 2. Να καταθέσουν το σχέδιο για το Ταμείο Ανάκαμψης, για να μπορέσουν να εκταμιεύσουν σταδιακά, όσα κονδύλια προλάβουν, από τα δώδεκα δις ευρώ επιδοτήσεις και δάνεια, που αναλογούν στην χώρα και, που χωρίς αυτά, η οικονομική επιβίωση της χώρας είναι δύσκολη. 3. Να βρουν μια λύση με την Βόρεια Μακεδονία, στα θέματα που διαφωνούν, για να άρουν το βέτο, στην απόφαση της ΕΕ, για την έναρξη του ενταξιακού διαλόγου στην ΕΕ της Βόρειας Μακεδονίας. Βέβαια, όλοι ξέρουν ότι πίσω από το βέτο βρίσκεται η Γαλλία, η οποία κυρίως δεν θέλει να ξεκινήσει, ο ενταξιακός διάλογος της Αλβανίας, για ευρύτερους γεωπολιτικούς λόγους.

 

Αν προσθέσουμε και ένα ακόμη θέμα, με σημαντική γεωπολιτική σημασία, που είναι και επίκαιρο, λόγω της ενεργειακής κρίσης στην ΕΕ, τότε θα καταλάβουμε πόσο έχουν μπερδευτεί τα πράγματα, στην περιοχή μας.

Μπορεί οι ΗΠΑ να επέβαλλαν στην Ελλάδα, την Βουλγαρία και σε άλλες χώρες της περιοχής, να μην συμμετέχουν στην κατασκευή του αγωγού φυσικού αερίου South Stream, για να μην ενισχυθεί η Ρωσία, και να συμμετέχουν στην κατασκευή του ανταγωνιστικού TAP, ο οποίος θα μεταφέρει Αζέρικο αέριο, μέσω της Τουρκίας και της Ελλάδας, στα Βαλκάνια, την Ιταλία και την κεντρική Ευρώπη, όμως η Ρωσία ουσιαστικά κατασκεύασε, ένα μέρος του South Stream και, μέσα από την Τουρκία, την Βουλγαρία και την Σερβία, τροφοδοτεί με φυσικό αέριο τις χώρες διέλευσης και την Ουγγαρία, ενώ ο TAP, ακόμη δεν έχει ολοκληρωθεί.

 

Τελικά μπορεί οι ΗΠΑ και η ΕΕ, να είναι τα αφεντικά στην Νοτιοανατολική Ευρώπη, όμως Ρωσία, η Κίνα και η Τουρκία, βρήκαν τρόπους και συμμάχους και επανήλθαν με ισχυρές επιρροές στην περιοχή. Η χώρα μας, που για δυο και πλέον δεκαετίες, είχε επενδύσει στην ενσωμάτωση των Βαλκανίων στους Ευρωατλαντικούς θεσμούς, για λόγους σταθερότητας της περιοχής, δικής μας ασφάλειας και οικονομικής συνεργασίας, τελικά κυρίως από αβελτηρίες των ισχυρών της Δύσης, βλέπει και πάλι η περιοχή να αποσταθεροποιείται, η δυτική προοπτική της να εξασθενεί και οι ανταγωνιστές μας, κυρίως η Τουρκία, να επιστρέφουν πάλι στα Βαλκάνια.

 

Δυστυχώς στην χώρα μας, τόσο οι κυβερνήσεις, όσο και τα κόμματα της αντιπολίτευσης, όπως και τα περισσότερα ΜΜΕ, για τους ίδιους ή και για διαφορετικούς ,έχουν πολύ χαμηλά στην ατζέντα τους, τα θέματα αυτά.

 Πάλι θα τρέχουμε, πίσω από τις εξελίξεις.