Ο Χρ. Τριαντόπουλος στο 17th Annual Cyprus Summit του Economist: Η κλιματική κρίση και η ανάπτυξη ενός ολιστικού πλαισίου κρατικής αρωγής

 

Ο Υφυπουργός στον Πρωθυπουργό, Αρμόδιος για Θέματα Κρατικής Αρωγής και Αποκατάστασης από Φυσικές Καταστροφές, Κ. Χρήστος Τριαντόπουλος, συμμετείχε στο 17th Annual Cyprus Summit του Economist, παραθέτοντας ομιλία σχετικά με τη νέα προσέγγιση που ακολουθεί η Κυβέρνηση στη διαχείριση των φυσικών καταστροφών. Ο κ. Χρήστος Τριαντόπουλος αναφέρθηκε στις επιπτώσεις της κλιματικής κρίσης, καθώς και στους τρεις βασικούς πυλώνες του κυβερνητικού σχεδιασμού για την προσαρμογή στα νέα δεδομένα, αναλύοντας στη συνέχεια τα βασικά στοιχεία του νέου πλαισίου για την κρατική αρωγή.

Ακολουθεί το κείμενο της ομιλίας του κ. Χρήστου Τριαντόπουλου:

«Κυρίες και κύριοι, θέλω να ευχαριστήσω τους διοργανωτές για την πρόσκληση να συμμετάσχω σε μία ενδιαφέρουσα συζήτηση για τις προκλήσεις στη διαχείριση των φυσικών καταστροφών στη Νοτιοανατολική Ευρώπη και τη Μεσόγειο. Προκλήσεις στην εποχή της κλιματικής κρίσης, η οποία είναι ήδη εδώ, καθιστώντας πιο πιθανή από ποτέ την εκδήλωση μίας φυσικής καταστροφής, αυξάνοντας, παράλληλα, και τη σφοδρότητά της. Φυσικές καταστροφές, που συνδέονται με ακραία καιρικά φαινόμενα, που πλήττουν κοινωνίες, οικονομίες, υποδομές και, βέβαια, το φυσικό περιβάλλον.

Αυτές, λοιπόν, οι νέες συνθήκες δημιουργούν νέα δεδομένα, στα οποία και θα πρέπει τα σύγχρονα κράτη να προσαρμοστούν άμεσα, τόσο σε εθνικό, όσο και σε υπερεθνικό επίπεδο. Στην Ελλάδα, τα τελευταία χρόνια, έχουμε βιώσει τα δυσμενή αποτελέσματα έντονων φυσικών καταστροφών, με συχνότητα και σφοδρότητα που απέχει από τα δεδομένα προγενέστερων περιόδων. Έντονα πλημμυρικά φαινόμενα, μεγάλες δασικές πυρκαγιές, καύσωνες, απρόσμενοι παγετοί και άλλα ακραία φαινόμενα που παλαιότερα εμφανίζονταν σποραδικά, πλέον συμβαίνουν συχνά. Και όχι μόνο στην Ελλάδα, στη Μεσόγειο και στον Ευρωπαϊκό Νότο· όσο προχωρά η κλιματική κρίση τα φαινόμενα αυτά εμφανίζονται όλο και πιο βόρεια. Στην περίπτωση της Ελλάδας, δεδομένου ότι βρισκόμαστε σε μία σεισμογενή περιοχή, στα ακραία καιρικά φαινόμενα προστίθενται, δυστυχώς, και οι σεισμοί.

Η Ελληνική Κυβέρνηση, ακολουθώντας τις οδηγίες του Πρωθυπουργού Κυριάκου Μητσοτάκη, έχει εντοπίσει, από την πρώτη στιγμή, την αναγκαιότητα προσαρμογής στα νέα δεδομένα που έχουν επιβάλει οι συνθήκες της κλιματικής κρίσης. Και απαντά με ένα εθνικό σχέδιο που εδράζεται σε τρεις δομικούς πυλώνες.

1. Ο πρώτος πυλώνας είναι η διαμόρφωση συνθηκών βιώσιμης, «πράσινης», ανάπτυξης για όλες και όλους. Ένα πυλώνας με σημαντικές πρωτοβουλίες, μέσα από την ευρωπαϊκή και διεθνή συνεργασία, αλλά και μέσα από πρωτοποριακές εθνικές επιλογές. Πρωτοβουλίες, μεταξύ άλλων, για την επίτευξη των στόχων του 2030, για την απολιγνιτοποίηση, για την υπεράκτια αιολική ενέργεια, για τη μετατροπή νησιών σε 100% πράσινους και ενεργειακά αειφόρους αυτόνομους προορισμούς, αλλά και για την έκδοση «πράσινου» ομολόγου. Πρωτοβουλίες που συνεχίζονται στο πλαίσιο και του νέου κλιματικού νόμου που προωθείται.

2. Ο δεύτερος πυλώνας αφορά την πρόληψη, την αντιμετώπιση και την ανθεκτικότητα έναντι των φυσικών καταστροφών. Με σημαντικό τον ρόλο του νέου Υπουργείου Κλιματικής Κρίσης και Πολιτικής Προστασίας, σε συνέχεια της κομβικής ενδυνάμωσης των μονάδων, εργαλείων και διαδικασιών πολιτικής προστασίας τα τελευταία χρόνια. Με συνεργασία όλων των εμπλεκόμενων μερών, δίνοντας έμφαση, μεταξύ άλλων, σε έργα αντιπυρικής προστασίας, σε έργα αντιπλημμυρικής θωράκισης, αλλά και σε νέες διαδικασίες και εργαλεία πρόληψης και πρόβλεψης.

3. Ο τρίτος πυλώνας επικεντρώνεται στην επόμενη ημέρα μετά την εκδήλωση μίας φυσικής καταστροφής, δηλαδή στη στήριξη και την αποκατάσταση μίας πληττόμενης περιοχής. Την τελευταία διετία άλλαξε το πλαίσιο στήριξης και αποκατάστασης. Αρχικά, άλλαξε η φιλοσοφία, καθώς στόχος σε κάθε περίπτωση είναι η στήριξη να φτάσει γρήγορα σε όσους τη δικαιούνται και η αποκατάσταση να πραγματοποιηθεί το συντομότερο δυνατόν. Με βάση αυτή τη νέα φιλοσοφία διαμορφώθηκε, εμπλουτίζεται και επεκτείνεται το πλαίσιο της Κρατικής Αρωγής. Μία θεσμική αλλαγή που προέκυψε μέσα από την εμπειρία και την τριβή στο πεδίο, με γνώμονα η πολιτεία να είναι κοντά και δίπλα στον πολίτη.

Το πρώτο βήμα της μεταρρύθμισης αφορούσε την επιχορήγηση των επιχειρήσεων μετά από μία θεομηνία, στις αρχές του 2021. Το αποτέλεσμα είναι, πλέον, μέσα σε λίγες εβδομάδες οι επιχειρήσεις να λαμβάνουν προκαταβολή στήριξης και στους επόμενους μήνες να αρχίζουν να λαμβάνουν την τελική επιχορήγηση που δύναται να φτάνει ως και το 70% της εκτιμηθείσας ζημιάς, όταν με το προηγούμενο καθεστώς οι επιχειρήσεις λάμβαναν μόλις το 30% μετά από τρία, τέσσερα ή και περισσότερα χρόνια. Ένα πλαίσιο που αφορά, πλέον, και τις αγροτικές εκμεταλλεύσεις.

Το καλοκαίρι του 2021 εισήχθη η διαδικασία της πρώτης αρωγής προς τους πληττόμενους μέσα από μια ενιαία ψηφιακή πλατφόρμα. Είναι, ουσιαστικά, μία προκαταβολή έναντι του ποσού που θα προκύψει για κάθε δικαιούχο. Και είναι ενιαία διότι δεν αφορά μόνο τις επιχειρήσεις ή τις αγροτικές εκμεταλλεύσεις, αλλά επεκτάθηκε και στη στεγαστική συνδρομή προς ιδιοκτήτες κτιρίων και στη στήριξη των νοικοκυριών για την οικοσκευή.

Βάσει αυτής, λοιπόν, της φιλοσοφίας, όπως αποτυπώθηκε στο πλαίσιο της Κρατικής Αρωγής, προχωρά και η εναρμόνιση των άλλων θεσμικών πλαισίων που αφορούν στη στεγαστική συνδρομή, την οικοσκευή και την αποζημίωση του πρωτογενούς τομέα. Προχωρά η εναρμόνιση με έμφαση στην ψηφιοποίηση, στην ταχύτητα και στη δικαιοσύνη. Και όλη αυτή η διεργασία θεσμικής εξέλιξης, η οποία είναι δύσκολη και απαιτητική, καθώς αφορά διαδικασίες με ρίζες πολλές δεκαετίες πριν, πραγματοποιείται παράλληλα με την εφαρμογή του πλαισίου στήριξης και αποκατάστασης. Ουσιαστικά, αλλάζουμε το θεσμικό πλαίσιο, καθώς το υλοποιούμε, διότι οι ανάγκες είναι εδώ, είναι ισχυρές και πιεστικές. Δεν υπάρχει χρόνος για χάσιμο.

Κυρίες και κύριοι,

Στο πλαίσιο της Κρατικής Αρωγής, όπως αυτό εξελίσσεται μέσα από την εμπειρία σε κάθε φυσική καταστροφή και επεκτείνεται αποκτώντας μια ολιστική διάσταση, υπάρχουν τέσσερα βασικά συστατικά που θα πρέπει να υπογραμμιστούν.

Το πρώτο είναι ότι η διαχείριση κάθε φυσικής καταστροφής γίνεται στο πεδίο και σε στενή συνεργασία με την τοπική αυτοδιοίκηση, πρώτου και δευτέρου βαθμού. Αυτό επιτρέπει την άμεση επαφή με τις τοπικές κοινωνίες, την εύκολη διευθέτηση ζητημάτων και τη διασφάλιση της υλοποίησης του πλαισίου της κρατικής αρωγής.

Το δεύτερο είναι ότι σε περιοχές που έχουν πληγεί από μία μεγάλη φυσική καταστροφή έχει καθιερωθεί, πλέον, η μελετητική εργασία για την παραγωγική και οικονομική ανασυγκρότηση κάθε περιοχής, δίνοντας έμφαση στην επόμενη ημέρα της καταστροφής.

Το τρίτο είναι η ενεργή συμμετοχή της κοινωνίας των πολιτών και του ιδιωτικού τομέα μέσα από ένα διαφανές και στοχευμένο πλαίσιο δωρεών και αναδόχων προς τις πληττόμενες περιοχές, με έμφαση, κυρίως, στην ανασυγκρότηση των κοινοτήτων και των δασών κάθε περιοχής.

Και το τέταρτο αφορά τη σημασία της ιδιωτικής ασφάλισης, η οποία είναι κρίσιμο να αρχίσει να αναπτύσσεται σταδιακά ως αγορά και να πορεύεται συνοδευτικά και συμπληρωματικά της κρατικής αρωγής, χωρίς, φυσικά, να χάνεται ο αλληλέγγυος και κομβικός ρόλος της τελευταίας. Προς αυτή την κατεύθυνση, έχουν θεσπιστεί κίνητρα και μελετώνται και τα επόμενα βήματα.

Κυρίες και κύριοι, όλα τα παραπάνω αποτελούν παρεμβάσεις και μεταρρυθμίσεις για την επόμενη ημέρα μιας φυσικής καταστροφής σε εθνικό επίπεδο. Το πρόβλημα, όμως, της κλιματικής κρίσης και των επιπτώσεων από τις αυξημένες φυσικές καταστροφές είναι ευρωπαϊκό, είναι διεθνές. Όπως προέκυψε και με τον κορωνοϊό, η λύση σε καθολικά προβλήματα της Ευρωπαϊκής Ένωσης για να είναι ουσιαστική δεν μπορεί απλά να είναι εθνική. Πρέπει να είναι καθολική, πρέπει να είναι ευρωπαϊκή. Είναι, λοιπόν, πιο επίκαιρο και αναγκαίο από ποτέ να αρχίσουμε να συζητάμε την αναθεώρηση του πλαισίου του Ταμείου Αλληλεγγύης της Ευρωπαϊκής Ένωσης, ώστε τα κράτη-μέλη της Ευρωπαϊκής Ένωσης να είναι σε θέση να λαμβάνουν ουσιαστική αρωγή μετά από μία μεγάλη φυσική καταστροφή. Δυστυχώς, μέχρι τώρα η αρωγή δεν είναι επαρκής. Ενδεικτικά να αναφέρω ότι για την περίπτωση των καταστροφών της θεομηνίας «Ιανός» που στοίχισε περισσότερα από 700 εκατ. ευρώ στην Ελλάδα, η στήριξη μέσω του Ταμείου δεν ξεπέρασε τα 22 εκατ. ευρώ.

Κυρίες και κύριοι, η κλιματική κρίση είναι εδώ. Είναι μια δυσάρεστη πραγματικότητα που έχει αλλάξει τα δεδομένα. Και σε αυτά τα νέα δεδομένα πρέπει να προσαρμοστούμε όλοι, τόσο σε εθνικό, όσο -φυσικά- και σε ευρωπαϊκό, αλλά και σε διεθνές επίπεδο».