• Πολλοί Γιαννιώτες διασχίζουν καθημερινά την οδό Δοσίθεου Φιλίτη στο ιστορικό κέντρο της πόλης, στην περιοχή του Κουρμανιού. Πόσοι όμως γνωρίζουν ποιος είναι αυτός που της έδωσε το όνομά του; Ελάχιστοι, ίσως και κανένας είναι η απάντηση!
Πρόκειται για έναν λησμονημένο Ηπειρώτη Μητροπολίτη, τον Ουγγροβλαχίας Δοσίθεο Φιλίτη, η προσφορά του οποίου, αν και λησμονημένη, προς την Εκκλησία
και το Έθνος, ήταν σημαντική, μέσα στα χρόνια της τουρκικής σκλαβιάς, αφού υπήρξε αγωνιστής και λόγιος.
Πρόδρομος της Επανάστασης
Η ιστορία τον ανέγραψε στις σελίδες της με τους τίτλους: «Προστάτη της ελληνικής παιδείας, πανελλήνιο ευεργέτη και καύχημα του Γένους». Ο φωτισμένος αυτός επίσκοπος ανήκει στην πινακοθήκη των πρωτεργατών και προδρόμων της απελευθέρωσης του Έθνους από τον τουρκικό ζυγό.
Ως μοναδικό σκοπό της ζωής του είχε βάλει τη μόρφωση του σκλαβωμένου Γένους μας, γιατί πίστευε ότι μ’ αυτή σαν απαραίτητο εφόδιο θα μπορέσει να ξεσηκωθεί και να σπάσει το δεσμά της μαύρης και πικρής σκλαβιάς.
Ευεργέτησε τον Παρακάλαμο Ιωαννίνων, απ’ όπου καταγόταν, και τη Ζίτσα Ιωαννίνων, όπου φοίτησε στο δημοτικό σχολείο, αφού το 1825, ένα χρόνο πριν πεθάνει (το 1826) συνέταξε τη διαθήκη του, η οποία προέβλεπε την ανάληψη των δαπανών μισθοδοσίας δασκάλων στις δύο αυτές κωμοπόλεις.
O τάφος του σώζεται στο κοιμητήριο της ελληνικού ναού Αγίας Τριάδας στη Ρουμανία, θυμίζοντας μια προσωπικότητα, που με το φρόνημα και τη μόρφωσή της, συνέβαλε στη διαμόρφωση της ελληνορθόδοξης συνείδησης των ραγιάδων.
Η πορεία ζωής του
Ο Δοσίθεος Φιλίτης γεννήθηκε στον Παρακάλαμο το 1734 και προερχόταν από οικογένεια ιερωμένων. Ο πατέρας του ήταν παππάς (παπαΧρήστος Φιλίτης), ενώ ένας από τους άλλους τρεις μεγαλύτερους αδελφούς του καλόγερος.
Τον μάγεψε ο μοναχικός βίος και προσήλθε ως καλογεροπαίδι στο Μοναστήρι Σώσινο του Παρακαλάμου, η οποία ανακαινίσθηκε πρόσφατα. Εκεί έλαβε το μοναχικό σχήμα και το όνομα Δοσίθεος από Δημήτριος, πού λέγονταν πριν.
Στη συνέχεια εγκαταστάθηκε για δέκα χρόνια στο μεγάλο και ξακουστό μοναστήρι του αη Λιά της Ζίτσας, που ήταν τότε φημισμένο σ’ όλη την Ήπειρο, όπου απέκτησε πολύπλευρη παιδεία.
Έχοντας ως εφόδιο τις ζηλευτές Ηπειρώτικες αρετές, την ακάματη εργατικότητα, τη σεμνότητα και τιμιότητα, τη χαλύβδινη θέληση και απόφαση να προκόψει, ώστε να μπορέσει να φανεί ωφέλιμος και χρήσιμος στη Πατρίδα, ταξίδεψε στη Ρουμανία και γρήγορα αναδείχθηκε σε ηγούμενο του μοναστηριού του αγίου Ιωάννη.
Όταν η έδρα της Επισκοπής Βουζαίου της Ρουμανίας κενώθηκε, εκλέχτηκε ομόφωνα Επίσκοπος και έδειξε τα ηγετικά του προσόντα και τα πνευματικά και ψυχικά χαρίσματά του.
Μόλις ο θρόνος της Αρχιεπισκοπής Ουγγροβλαχίας χήρεψε, αυτός ήταν ο εκλεκτός πού υποδείχτηκε στο Οικουμενικό Πατριαρχείο από τον Έλληνα ηγεμόνα της Βλαχίας και έγινε αποδεκτός.
Ως Αρχιεπίσκοπος Ουγγροβλαχίας απέκτησε μεγάλη φήμη για τις ποιμαντορικές, κοινωνικές, πατριωτικές πρωτοβουλίες και δράσεις του. Η Αρχιεπισκοπή του ήταν, εκτός από καταφύγιο των φτωχών και το άσυλο των καταδιωγμένων από τούς Τούρκους Ελλήνων, που κατέληγαν εκεί από διάφορα μέρη της δουλωμένης πατρίδας. Ενώ παρίστανε το φίλο στους Τούρκους, σφυρηλατούσε και παρασκεύαζε το λυτρωμό του Γένους.
Κατά τη διάρκεια του Ρωσσοτουρκικού πολέμου του 1812 και την είσοδο των στρατευμάτων της Ρωσίας στη Ρουμανία, οι Ρουμάνοι, που δεν καλόβλεπαν τους Έλληνες, λόγω της πολιτικής τους και οικονομικής τους ισχύος, συκοφάντησαν το Δοσίθεο και στο ηλιοβασίλεμα του βίου του εξορίστηκε στη Βεσσαραβία.
Όταν ο Ρωσσοτουρκικός πόλεμος τελείωσε, ο Δοσίθεος ελευθερώθηκε και το 1818 βρέθηκε στη Στεφανούπολη, όπου και πέθανε σ’ ηλικία 104 χρονών. Ένιωσε την ικανοποίηση στα τελευταία χρόνια τής ζωής του -υπεραιωνόβιος πιά- να πληροφορηθεί τον ξεσηκωμό τού Έθνους και να χαρεί για την απελευθέρωση του νότιου τμήματος της πατρίδας.
π. ΗΛΙΑΣ ΜΑΚΟΣ
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου