Περί της ψήφου των Ελλήνων του Εξωτερικού

Γράφει ο Στάθης Φουντουκίδης, Πρόεδρος Δικηγορικού Συλλόγου Γιαννιτσών

Μέλος της Συντονιστικής Επιτροπής της Ολομέλειας των Προέδρων των Δικηγορικών Συλλόγων Ελλάδος

Ο Δημήτρης δουλεύει στο χρηματιστήριο της Νέας Υόρκης. Η Ιωάννα μετακόμισε πρόσφατα λόγω της κρίσης στο Λονδίνο, εργάζεται σε νοσοκομείο. Ο Γιάννης είναι εθελοντής στην φιλανθρωπική οργάνωση Save The Children στην Σομαλία. Όλοι τους αγωνιούν για την Ελλάδα, παρακολουθούν τις εξελίξεις, θέλουν να επιστρέψουν κάποια στιγμή πίσω και κυρίως, θέλουν να μπορούν να ψηφίζουν στις εθνικές εκλογές.

Ένα δικαίωμα που τους στερεί το Ελληνικό Κράτος από συστάσεώς του. Και αν κάποτε η απόσταση και η έλλειψη τεχνικών μέσων αποτελούσαν δικαιολογία, ποια είναι η δικαιολογία σήμερα; 

Το θέμα επανήλθε στην επικαιρότητα μετά την πρόταση νόμου που κατέθεσε η Νέα Δημοκρατία (τρίτη φορά τα τελευταία δύο χρόνια), ώστε να δοθεί η δυνατότητα στους Έλληνες που διαμένουν στο εξωτερικό να ψηφίζουν στις εθνικές εκλογές στον τόπο διαμονής τους, αρκεί να είναι γραμμένοι στα δημοτολόγια της χώρας μας. Η πρόταση δεν αφορά μόνο τους ομογενείς, αλλά και όλους τους Έλληνες που έφυγαν τα τελευταία χρόνια λόγω της κρίσης. Η κυβέρνηση δεν έκανε δεκτή την πρόταση αυτή, παρέπεμψε το ζήτημα στις καλένδες, προκρίνοντας την σύσταση επιτροπής για την διερεύνηση του θέματος.

Ποια είναι όμως η νομοθετική πρόβλεψη, η διεθνής πρακτική και υφίσταται πράγματι ανάγκη για μια τέτοια ρύθμιση στις παρούσες συνθήκες;

Το άρθρο 51 παρ. 4 του Συντάγματος ορίζει: «Οι βουλευτικές εκλογές διενεργούνται ταυτόχρονα σε ολόκληρη την Επικράτεια. Νόμος που ψηφίζεται με την πλειοψηφία των δύο τρίτων του όλου αριθμού των βουλευτών μπορεί να ορίζει τα σχετικά με την άσκηση του εκλογικού δικαιώματος από τους εκλογείς που βρίσκονται έξω από την Επικράτεια. Ως προς τους εκλογείς αυτούς η αρχή της ταυτόχρονης διενέργειας των εκλογών δεν κωλύει την άσκηση του εκλογικού τους δικαιώματος με επιστολική ψήφο ή άλλο πρόσφορο μέσο, εφόσον η καταμέτρηση και η ανακοίνωση των αποτελεσμάτων διενεργείται όποτε αυτό γίνεται και σε ολόκληρη την Επικράτεια.». Περαιτέρω, στο άρθρο 108 παρ. 1 γίνεται πρόβλεψη για υποχρέωση του Κράτους «να μεριμνά για τη ζωή του απόδημου ελληνισμού και τη διατήρηση των δεσμών του με τη μητέρα Πατρίδα...».

Συνεπώς, προβλέπεται ρητά ότι το Κράτος οφείλει να λαμβάνει όλα τα απαραίτητα μέτρα για τη διατήρηση των δεσμών των εκτός της Επικράτειας Ελλήνων με την χώρα, ενώ έχει εισαχθεί συνταγματική διάταξη που δίδει την ευχέρεια στον κοινό νομοθέτη να ρυθμίσει τον τρόπο άσκησης του εκλογικού δικαιώματος στους Έλληνες του εξωτερικού. Πρόκειται για ρυθμίσεις που έχουν ιδιαίτερη σημασία για μια χώρα όπως η Ελλάδα, που παραδοσιακά διαθέτει μεγάλο αριθμό αποδήμων. Μάλιστα, τα τελευταία χρόνια ο αριθμός αυτός μεγάλωσε με νέους και υψηλών προσόντων ανθρώπους, που αναζήτησαν στο εξωτερικό ένα καλύτερο μέλλον, λόγω της αβεβαιότητας και της αδυναμίας δημιουργίας στην Ελλάδα που τους δημιούργησε η κρίση.

Ο τρόπος άσκησης του εκλογικού δικαιώματος από κατοίκους του εξωτερικού, με βάση την διεθνή εμπειρία, κυρίως συνίσταται σε δυο διαφορετικά συστήματα, είτε την επιστολική ψήφο (μπορεί να είναι και ηλεκτρονική, καθώς πλέον το επιτρέπει η τεχνολογία), είτε την πρόβλεψη «προξενικών» εκλογικών τμημάτων, όπου ασκείται το εκλογικό δικαίωμα. Λιγότερο συχνή είναι η ψήφος δι’ αντιπροσώπου, που όμως θα προσέκρουε πιθανώς στην αρχή της αμεσότητας της ψήφου.

Παρά του ότι συντρέχουν όλες οι νομικές και πραγματικές προϋποθέσεις για να ρυθμιστεί η διευκόλυνση των Ελλήνων του εξωτερικού να ψηφίζουν στις εθνικές εκλογές, τούτο ακόμα δεν έχει γίνει πράξη. Πρόκειται για μια κατάφωρη αδικία προς το κομμάτι αυτό του Ελληνισμού, που και θέλει και έχει κάθε δικαίωμα να συμμετέχει στην πολιτική ζωή του τόπου και να συναποφασίζει για το μέλλον της πατρίδας μας. Άλλωστε, οι περισσότεροι από αυτούς μόνο αποκομμένοι δεν είναι από την Ελλάδα, την επισκέπτονται τακτικά, ενδιαφέρονται για τα τεκταινόμενα σε μας και έχουν το όνειρο να επιστρέψουν κάποια στιγμή πίσω. Επιπλέον, πρόκειται για πολίτες με σημαντική επιρροή στις χώρες διαμονής τους. Η άμεση ένταξή τους στο πολιτικό γίγνεσθαι της Ελλάδας μέσω της δυνατότητας ψήφου, θα ενδυνάμωνε τη διάθεση παρέμβασης υπέρ των συμφερόντων της χώρας. Δεν πρέπει να παραλείψουμε ότι η αδυναμία μετάβασης στην Ελλάδα αφορά κυρίως στους οικονομικά ασθενέστερους των συμπατριωτών μας.

Ήρθε η ώρα να αφήσουμε πίσω πολιτικούς τακτικισμούς και να αντιληφθούμε την συμμετοχική δημοκρατία στην πραγματική της διάσταση, δίχως αποκλεισμούς απέναντι σε συμπολίτες μας που απλά θεωρούνται από κάποιους «μη φιλικό» τμήμα του εκλογικού σώματος. Η τακτική αυτή είναι άδικη, έρχεται σε αντίθεση με το πνεύμα του συνταγματικού νομοθέτη και πλέον είναι ξεκάθαρα εθνικά επιζήμια.