"Η νέκρωση των παθών και η ανάσταση της ψυχής" ήταν το θέμα της τελευταίας εκδήλωσης του Ανοικτού Λαϊκού Πανεπιστημίου Γιαννιτσών.

      

    Η προσέλευση του κόσμου το απόγευμα της  Δευτέρας 26-3-2018 σε μιαν ακόμη εκδήλωση της Ιστορικής και Λαογραφικής Εταιρείας Γιαννιτσών  «Ο Φίλιππος» υπήρξε εντυπωσιακή, δεδομένου του επίκαιρου θέματος, αλλά και του εμπνευσμένου ομιλητή. Στην 13^η εκδήλωση της 22^ης περίοδου 2017-18 του Ανοικτού Λαϊκού Πανεπιστήμιου Γιαννιτσών σε αγαστή συνεργασία με την ΔΗΚΕΠΑ Πέλλας, κεντρικό πρόσωπο και εισηγητής υπήρξε ο  πανοσιολογιότατος αρχιμανδρίτης π. Εφραίμ μαθηματικός και θεολόγος, μοναχός της Ι.Μ. Aγίου Διονυσίου του εν Ολύμπω και  ιεροκήρυκας της Ι.Μ. Εδέσσης, Πέλλης και Αλμωπίας.

     Τον ομιλητή παρουσίασε στο  πυκνό ακροατήριο ο Βασίλειος Τραούδας,  υπεύθυνος του Ανοικτού Λαϊκού Πανεπιστήμιου Γιαννιτσών  και μέλος του Δ.Σ. της Ιστορικής και Λαογραφικής Εταιρείας Γιαννιτσών  «Ο Φίλιππος».

     Το θέμα της εισήγησης του εν λόγω προσιτού και ιδιαιτέρως αγαπητού ιερομόναχου  ήταν : «Η νέκρωση των παθών και η Ανάσταση της ψυχής».  Κατάθεση πνευματική έκανε στο «ταμείο της ψυχής» και πρόσφερε με μεγάλη χαρά και ικανοποίηση το δικό του «φτωχό οβολό», όπως τον αποκάλεσε, στο πνεύμα των αγίων ημερών που πλησιάζουν.

     Ο Ορθόδοξος Χριστιανός γενικά, αλλά και ο Έλληνας ειδικά στην ιστορική του διαχρονικότητα βιώνει την καρδιακή αλληλοπεριχώρηση, την θυσιαστική αγάπη, την αδελφοσύνη, την προσφορά προς τον συνάνθρωπο και την αλληλεγγύη προς όλα τα μέλη της Εκκλησίας του Χριστού. Ο ευαγγελιστής Ιωάννης, ο επονομαζόμενος  ευαγγελιστής της αγάπης, γράφει χαρακτηριστικά: «Η  αγάπη έξω βάλλει τον φόβον»  (Α΄  Ιωάν. 4, 18). Η αγάπη λοιπόν είναι οδοδείκτης της ζωής και της πορείας του ανθρώπου, εάν θέλει να ζει μέσα στην χαρά της Ανάστασης. Εάν επιθυμεί να συμπορευτεί με τον αναστάντα Ιησού.

      Το Πάσχα θεωρείται η μεγαλύτερη εορτή της Χριστιανοσύνης.  Γιατί η Εκκλησία μας  υιοθέτησε την λέξη; Η λέξη Πάσχα προέρχεται από την εβραϊκή Πεισάχ ή Πεσάχ και σημαίνει πέρασμα, διάβαση, περνάω κάπου. Αυτόν  τον όρο, λοιπόν, υιοθέτησε η Εκκλησία και τον έβαλε στην υμνολογία της.  

      Οι άνθρωποι ετούτες τις ημέρες εύχονται ο ένας στον άλλον Καλήν Ανάσταση και σπανιότερα καλό Πάσχα. Ίσως από περιφρόνηση στον όρο Πάσχα αποφεύγουμε να τον χρησιμοποιούμε στην καθημερινή ζωή μας, ίσως, όμως, και εξαιτίας άλλων λόγων. Κι όμως στην γλώσσα, στην υμνολογία και στην ζωή της Εκκλησίας ακούμε συχνά τη φράση: Πάσχα Κυρίου Πάσχα!  Έχουμε πολύ πλούσια ακούσματα της λέξης Πάσχα. Με το Πάσχα βιώνουμε κατανυκτικά  το πέρασμα δηλαδή του Χριστού από τον Άδη. Κι όλα αυτά χάρη στην  συγκλονιστική κατάβαση εκεί, την Ανάσταση  και λίγο αργότερα την Ανάληψη του Κυρίου μας στον Ουρανό.

        Όπως, λοιπόν, ο Ισραηλιτικός λαός  εξερχόμενος από την  δουλεία της Αιγύπτου και καταδιωκόμενος  από τα στρατεύματα του Φαραώ έπρεπε να κατέλθει ως τον πυθμένα της –θαυματουργικά-ανοιγμένης Ερυθράς Θάλασσας,   για να μπορέσει να βρεθεί ελεύθερος στην γη της Επαγγελίας=υπόσχεσης, έτσι έπρεπε  και ο ίδιος ο Χριστός να κατέβει στην καταδυναστική τυραννία του θανάτου.

     Ο Χριστός, το δεύτερο πρόσωπο της Αγίας Τριάδας, ολοκλήρωσε το έργο του και έδωσε στον άνθρωπο την δυνατότητα να βρει τον αληθινό του δρόμο, την οδό της μετάνοιας, να συνεχίσει με άλλον τρόπο  τα πάθη του Χριστού και να γευτεί το απρόσιτο-για πολλούς- φως της Ανάστασης.  Κάθε άνθρωπος έχει την δυνατότητα και την ευκαιρία να ζήσει το δικό του προσωπικό Πάσχα-Πέρασμα από τον χώρο της εμπάθειας στον χώρο της γης της Επαγγελίας. Η λέξη Πάσχα αποκτά για καθένα από όλους προοπτική και δυναμική πορεία από την φθορά στην αφθαρσία και από το σκοτάδι στο φως. Ο Ρωμηοβυζαντινός λόγιος Ιωσήφ Βρυένιος αναφέρει ότι όντως Πάσχα είναι η διάβαση από το σκότος εις το φως.  Είναι η ανάβαση από την γη στον ουρανό. Είναι η Ανάσταση των πεπτωκότων βροτών.  Είναι το Πάσχα των πιστών.  Είναι η προσηγορία και ο μακροφωτισμός, η θυμηδία  και η θερμότης που νοιώθουν οι πιστοί που μετέχουν στο εν λόγω εξαίσιο μυστήριο.

      Είναι παρήγορο ο άνθρωπος να βιώσει το δικό του Πάσχα, να περάσει από τον δικό του πνευματικό θάνατο, να διαβεί από την Ερυθρά θάλασσα, να δει τον εαυτό του.  Οφείλει να ξεπεράσει και να θεραπεύσει τα  πάθη και τα μειονεκτήματά του. Ο άγιος Μακάριος ο Αιγύπτιος, αναφέρει ότι χρειάζεται ο άνθρωπος να συστρατευτεί με Αυτόν που εσταυρώθη. Ο απόστολος Παύλος στην προς Κολοσσαείς  επιστολή  γράφει: νεκρώσατε τα πάθη, την πλεονεξία, την οργή, τον θυμό, την βλασφημία.  Απεκδυσάμενοι τον παλαιόν άνθρωπον και ενδυσάμενοι τον καινόν άνθρωπο.  Πορεία και  επιταγή είναι να ξαναβρούμε το κατ΄ εικόνα του Θεού.

      Ο άγιος Ιγνάτιος ο Θεοφόρος γράφει ότι : «θάνατος γαρ εστί η άνευ Χριστού ζωή». Ο άγιος Γρηγόριος ο Παλαμάς συμπληρώνει: «θάνατος αληθινός είναι το να χωριστεί η ψυχή του ανθρώπου από τον Δημιουργό Θεό του. Ο θάνατος είναι η αιώνια καταδίκη του ανθρώπου, είναι  η χωρισμένη από τον Θεό ψυχή». Ό,τι κινείται αντίθετα με το θέλημα του Θεού, ο άνθρωπος οφείλει να το νεκρώσει για να βρει την ισορροπία και την ψυχική θεραπεία του. Οι συνέπειες της αμαρτίας είναι τρομακτικές. «Τα γαρ της αμαρτίας οψώνια θάνατος» γράφει ο απόστολος Παύλος. Πάθος είναι ο αήθης λογισμός. Επιθυμία κακή είναι η απλή παραδοχή του λογισμού. Πλεονεξία είναι το υλικό το οποίο οι άνθρωπος προσπαθεί να κάνει δικό του. 

     « Όσοι εις Χριστόν εβαπτίσθητε, Χριστόν ενεδύσασθε». Ο άγιος Ισαάκ  ο Σύρος γράφει περίπου τα εξής: «όταν ο νους του ανθρώπου αλλάζει, τότε την εαυτού κάθαρσιν όψεται, γίνεται όμοια με χρωματισμό επουράνιο». Την Ανάσταση θα ακολουθήσει η πραγματική αφθαρσία. Η Βασιλεία των Ουρανών προσφέρεται απλόχερα σε αυτούς που καταφρονούν τα πάντα για να κερδίσουν την αιώνια ζωή. Δίδεται σε όλους και όλες που επιθυμούν να κυριαρχεί ο άνθρωπος πάνω στον θάνατο. Κάτι τέτοιο κέρδισαν με τον βίο  τους οι μάρτυρες και οι άγιοι της Ορθοδοξίας. Σε αντίθετη περίπτωση η ψυχή θα χωριστεί από την θεία χάρη και θα παντρευτεί την  αμαρτία. Ο άγιος Γρηγόριος ο Θεολόγος  και Καππαδόκης αναφέρει σχετικά : «για να μπορέσει να ζήσει ο άνθρωπος μια ζωή αληθινή, θα χρειαστεί να διαβεί μέσω του αιώνιου περάσματος από την φθορά στην αφθαρσία. Χρειάζεται ο άνθρωπος να κάνει πέρασμα από το σκότος στο φως. Απαιτείται να  περάσει από το εγώ στο εμείς».

    Στην νεοελληνική κοινωνία οι συμπατριώτες μας ετοιμάζονται σε λίγες ημέρες για να εορτάσουν το Ελληνορθόδοξο Πάσχα. Κι όμως εδώ και δεκαετίες ετοιμάζαμε ανθρώπους με καθαρά γήινες αδυναμίες και εξαρτήσεις σε μιαν επίπεδη και άκρως ρηχή διαδικασία. Ο σημερινός Έλληνας, στην πλειοψηφία του δεν συμμετέχει, αρνείται την κοινωνία και αρκείται σε μια υλόφρονα, αισθησιακή σχέση:  πως να φάμε, να πιούμε, να περάσουμε διακοπές, τι δώρα να αγοράσουμε σε μιαν ατέρμονη αντίληψη καταναλωτισμού. Η κοιλιά  είναι χορτάτη, η ψυχή, όμως, άδεια. Η καρδιά ικανοποιείται, ο νους είναι άδειος. Ζωή νεκρή. Μπορεί να ζήσει  βιολογικά αλλά ηθικά η ζωή του θα είναι άδεια, δίχως νόημα. Δεν χαίρεται με τίποτα. Είναι άδειος ψυχικά αλλά και γεμάτος πάθη.

   Η αλήθεια είναι ότι ο Νεοέλληνας ναι μεν θέλει και του αρέσει να γιορτάζει το Πάσχα, μόνο ως στοιχείο πολιτιστικής κληρονομιάς και φολκλορικής  προβολής.  Ο ίδιος ο Νεοέλληνας υιοθετεί, πολλές φορές, τρόπους ζωής, κουλτούρες πολιτισμών που  βρίσκονται πόρρω μακράν από την παράδοση και την ζωή της Ρωμιοσύνης. Παράδοση Ελληνική που διαρκεί εκατοντάδες χρόνια  τώρα  υποβαθμίζεται. Τα τελευταία χρόνια βιώνει μιαν πολιτιστική σχιζοφρένεια. Ως κοινωνία νοσεί και ως πολιτισμός  βρίσκεται σε μια διχαστική και παρανοϊκή σχέση με τις ρίζες του.  Μένουμε συντηρητικά στον τύπο του φτηνού-πολιτιστικού προϊόντος, αλλά χάνουμε την ουσία και την πραγματική χαρά της εκπληκτικά πλούσιας Ρωμέηκης ταυτότητας. Η αξία της ορθόδοξης παράδοσης μένει -δυστυχώς- ως απολίθωμα και στεγνό στοιχείο της πολιτιστικής μας κληρονομιάς. Δεν  βιώνεται, όμως, ως ένας τρόπος ζωής που εξαγιάζει και μεταμορφώνει το σύμπαν.

      Πολλά λόγια ακούγονται, αλλά θετικές προτάσεις  δεν προωθούνται ουσιαστικά και η λανθάνουσα εικόνα παραμένει. Δυστυχώς ζούμε πλέον ως φτωχοί απόγονοι κάποιων πλούσιων προγόνων. Αφήσαμε να ξεχαστούν και να ατονήσουν αξίες και ιδανικά. Γιορτάζουμε Πάσχα και Ανάσταση μόνο ως αφορμή για ξεκούραση, διασκέδαση, κατανάλωση πασχαλινών εδεσμάτων και άλλα σχετικά. Ευτυχώς –σε ορισμένες περιπτώσεις-  που έρχεται το Πάσχα και επισκεπτόμαστε τα έρημα χωριά μας στην εγκαταλελειμμένη ύπαιθρο. Ζούμε το Πάσχα σαν μια κοσμική ζωή. Αυτή την πνευματική σχιζοφρένεια  πότε την υπερασπιζόμαστε και πότε την υιοθετούμε. Κάνουμε περίεργα πράγματα και διαιωνίζουμε μια νοσηρή κατάσταση. Κι όμως θα πρέπει κάποτε να ξεκαθαρίσουμε ως κοινωνία και παιδεία τι καλό θέλουμε και επιδιώκουμε για εμάς και τα παιδιά μας. 

     Απαιτείται συνεχής αγώνας και διαρκής προσπάθεια να διατηρήσουμε ό,τι όμορφο έχουμε κρατήσει ως γένος ανά τους αιώνες. Ανησυχούμε πάρα πολύ πως να μεγαλώσουμε παιδιά μας με όσο το δυνατόν περισσότερα υλικά εφόδια και παροχές. Αλλά η ουσία βρίσκεται αλλού. Ετοιμαζόμαστε αυτές τις ημέρες να γιορτάσουμε το Πάσχα. Ναι αλλά πως;

         Όλη μας η κοινωνία, ως γένος Ελλήνων βρίσκεται μπροστά σε μιαν Ερυθρά Θάλασσα και καλούμαστε  όλοι μας να κάνουμε αυτό το πέρασμα από την νέκρωση στην Ανάσταση. Τότε μπροστάρης ήταν ο Μωυσής. Τώρα έχουμε  οδηγητή τον ίδιο τον σταυρωθέντα και αναστάντα Χριστό. Τότε υπήρχε η υπόσχεση της γης της Επαγγελίας. Τώρα έχουμε την βεβαιότητα της Ελληνορθόδοξης πίστης, τον γνήσιο ρωμέηκο τρόπο ζωής. Τότε φάνηκε να δείλιασε ο Μωυσής, ερχόταν οι Αιγύπτιοι πίσω τους και τους απειλούσαν. Τώρα και εμείς δειλιάζουμε, διστάζουμε, φοβόμαστε, προβληματιζόμαστε. Πρέπει να το κάνω; O παλιός άνθρωπος αντιστέκεται, αλλά ακριβώς εδώ τώρα είναι η κατάφαση του ανθρώπου.  Η σωτηρία του ανθρώπου και του κόσμου είναι σε προτεραιότητα.   

      Αναλαμβάνουμε ως κοινωνία να μην μείνουμε αναποφάσιστοι, να μην δειλιάσουμε. Ας κάνουμε αυτό το άλμα προς τα εμπρός. Να γίνουμε εμείς  το αλάτι και το φως του κόσμου. ‘Ολη η Δύση ρωμαιοκαθολική, προτεσταντική κλπ βρίσκεται σε μιαν διαρκή παρακμή, δεν βρίσκει διέξοδο πλέον. Από εμάς περιμένουν εναγωνίως να  δώσουμε λύσεις, να κάνουμε προτάσεις, να φέρουμε φως και ελπίδα στα αδιέξοδα του δυτικού πολιτισμού. Έχουμε πλούτο αληθινό, έχουμε τρόπο ζωής και ίσως δεν το γνωρίζουμε και δεν το εκτιμούμε όσο πραγματικά έπρεπε. Όλος αυτός ο πολύτιμος πνευματικός και πολιτισμικός θησαυρός  παραμένει, εν πολλοίς, αναξιοποίητος. Κάποιοι αμελούν και αδιαφορούν. Κάποιοι εφησυχάζουν. Άλλοι δεν γνωρίζουν καν. Άλλοι πάλι αισθάνονται μειονεκτικά.

   Παρόλα αυτά θα χρειαστεί να εκτιμήσουμε τον θησαυρό μας ως Ρωμιοσύνη. Να  περάσουμε σε εγρήγορση και ετοιμότητα. Χρειάζεται το κίνημα  διατήρησης της Ελληνικότητας, των ηθών και εθίμων και της παράδοσής μας  να δραστηριοποιηθεί και  να περάσει σε εξωστρέφεια. Η νέκρωση των παθών  θα ακολουθήσει το πέρασμα σε μιαν άλλη πραγματικότητα. Θα βοηθήσουμε το γένος των Ελλήνων και την πατρίδα μας να ανανήψει και να λάβει δικαιωματικά την θέση που της αρμόζει  στον Ευρωπαϊκό και παγκόσμιο χάρτη ιστορίας και αξιών.  

    Οι άγιοι μας παλαιότεροι και νεότεροι όπως ο άγιος Ιάκωβος Τσαλίκης, ο άγιος Πορφύριος Καυσοκαλυβίτης, ο όσιος Παϊσιος ο Καππαδόκης κ.ά. μεριμνούν και πρεσβεύουν υπέρ ημών. Θέληση απαιτείται και προσευχή και αποφασιστικότητα για να τους μοιάσουμε στον δύσκολο και ευγενή αγώνα της καταπολέμησης των παθών.  Η δε προσδοκία της Ανάστασης θεωρείται δεδομένη.

      Λίγο πριν το τέλος της ομιλίας τον λόγο έλαβε ο πρόεδρος της Ιστορικής και Λαογραφικής Εταιρείας Γιαννιτσών  «Ο Φίλιππος»  Κωνσταντίνος Κάμτσης που ευχαρίστησε τον π. Εφραίμ για την  ζεστή παρουσία και τον μεστό πνευματικό λόγο του.  Ακολούθησαν αρκετές ερωτήσεις που υποβλήθηκαν από το πολυπληθές κοινό.    Με τις πατερικές ευχές για Καλήν Ανάσταση και Καλό Πάσχα  ολοκληρώθηκε και αυτή η καθόλα επιτυχημένη εκδήλωση.  

Η επόμενη εκδήλωση είναι προγραμματισμένη για την:          

   

ΔΕΥΤΕΡΑ 16 ΑΠΡΙΛΙΟΥ 2018 ΩΡΑ 19.30 ΑΙΘΟΥΣΑ ΔΗΜΟΤΙΚΟΥ ΣΥΜΒΟΥΛΙΟΥ

ΟΜΙΛΗΤΗΣ: Σωτήρης Τσιλίκας, Ψυχίατρος - Ψυχοθεραπευτής, Δ/ντής Ψυχιατρικού Τμήματος του Ιπποκράτειου Γεν. Νοσοκομείου Θεσ/νίκης.

ΘΕΜΑ:"Η κατάθλιψη στον άνθρωπο και στη κοινωνία