Ομιλία Προέδρου Περιφερειακής Ένωσης Δήμων Κεντρικής Μακεδονίας Λάζαρου Κυρίζογλου Δημάρχου Αμπελοκήπων-Μενεμένης στο 11ο Περιφερειακό Συνέδριο για την Παραγωγική Ανασυγκρότηση «Κεντρική Μακεδονία: Πόλος Ανάπτυξης – Πύλη Συνεργασίας». Θεσσαλονίκη 27.3.2018

Στο πλαίσιο του, όπως λέγεται, αποκεντρωμένου διαλόγου, ο οποίος διεξάγεται από 26 έως 28 Μαρτίου στην Θεσσαλονίκη για την Περιφέρεια Κεντρικής Μακεδονίας, για την, όπως αναγράφεται στην πρόσκληση, σε βάθος διερεύνηση των παραγωγικών δυνατοτήτων, ώστε να τεθούν ποιοτικοί και ποσοτικοί στόχοι για την αναπτυξιακή προοπτική της Κεντρικής Μακεδονίας, πραγματοποιείται και η παρούσα παράλληλη συνεδρία μας με θέμα: «Πρωτοβάθμια Αυτοδιοίκηση: θεσμική ενδυνάμωση και Τοπική Ανάπτυξη».

        Κύριε Υπουργέ (των Εσωτερικών)

ο τίτλος, το θέμα της συνεδρίας, δεν πρέπει σε καμία περίπτωση να παραπλανήσει ούτε εσάς ούτε εμάς τους αυτοδιοικητικούς ότι με  μόνη την θεσμική ενδυνάμωση (η ορθή ορολογία θα ήταν θεσμική μεταρρύθμιση) μπορεί να έχουμε τοπική ανάπτυξη, χωρίς ταυτόχρονη οικονομική στήριξη του όποιου εγχειρήματος. Ποτέ και καμία θεσμική αλλαγή δεν πέτυχε ή  δεν πέτυχε τα αναμενόμενα, χωρίς την οικονομική στήριξη.

        Και μιά και βαδίζουμε προς το Πάσχα, λέει ο σοφός λαός μας, θέλει μπογιά για να βάψεις αυγά. Χωρίς μπογιά αυγά δεν βάφονται.

Προκαταβολικά ξεκαθαρίζω ότι η κριτική που ασκούμε είναι διαχρονική με αυτοδιοικητικά χαρακτηριστικά.

Η κριτική ασκείται με πρόθεση θεραπείας, βελτίωσης των κακώς κειμένων αλλά και προς αποφυγήν λαθών.

Η συμμετοχή μας στο παρόν συνέδριο ως πρωτοβάθμια αυτοδιοίκηση στην Περιφέρεια Κεντρικής Μακεδονίας (38 δήμοι), είναι άνιση, μικρή έως ανύπαρκτη και άδικη. Η σχέση μας με την δευτεροβάθμια αυτοδιοίκηση, δεν είναι σχέση ιεραρχικής εξάρτησης αλλά αυτοτελούς και διακεκριμένης συνύπαρξης. Συνεπώς θα έπρεπε να είμαστε συνδιοργανωτές. Το ίδιο ισχύει και για τους φορείς (Αριστοτέλειο Πανεπιστήμιο Θεσσαλονίκης, Επιμελητήρια κλπ.) που κι αυτοί δεν είναι συνδιοργανωτές.

Στις 23 Νοεμβρίου 2017, δημοσιεύθηκε στην Εφημερίδα της Κυβερνήσεως ο νέος Οργανισμός του Υπουργείου Εσωτερικών (Π.Δ. 141/2017). 

Στο άρθρο 1 προσδιορίζεται η «Αποστολή» του Υπουργείου:  «Το Υπουργείο Εσωτερικών έχει ως κύρια αποστολή το σχεδιασμό και την πραγμάτωση βιώσιμων δημόσιων διοικητικών συστημάτων και δημόσιων πολιτικών στο χώρο εποπτείας του, δηλαδή στο χώρο της αποκεντρωμένης διοίκησης και της αυτοδιοίκησης». 

Προσέξτε τα χαρακτηριστικά των «συστημάτων», των οποίων ο «σχεδιασμός» και η «πραγμάτωση» αποτελούν τον πυρήνα της αποστολής, δηλαδή τον λόγο ύπαρξης του Υπουργείου Εσωτερικών: 

τα «συστήματα» είναι εξ ορισμού

πρώτον «βιώσιμα»,

δεύτερον «δημόσια»,

τρίτον «διοικητικά». 

Αντ’ αυτών τι εισηγείται εδώ και καιρό η Πολιτική Ηγεσία του Υπουργείου; 

Τι παρουσιάζει μέσα από έντυπους και ηλεκτρονικούς διαύλους; 

Τι ονειρεύεται, τέλος πάντων, για τις τοπικές κοινωνίες; 

Σε κάθετη αντίθεση με ό,τι τίθεται ως ακρογωνιαίος λίθος της αποστολής του Υπουργείου του, ο αρμόδιος Υπουργός εξαγγέλλονται «συστήματα», που βοούν πως δεν είναι και δεν μπορούν ποτέ να είναι «βιώσιμα», αλλά είναι συστήματα θνησιγενή, εμπνεύσεις διαλυτικές, που

P αρχίζουν από την αποκαθήλωση των δημοτικών συνδυασμών,

P περνούν από την σαλαμοποίηση των δημοτικών προϋπολογισμών,

P στοχεύουν στην αναγόρευση τοπικών μειοψηφιών σε κρίσιμους και απολύτως απαραίτητους και αναγκαίους παράγοντες για την προώθηση των δημοτικών λειτουργιών (σκεφθείτε, αναλογισθείτε που θα οδηγηθούν οι δήμοι, όταν με την απλή αναλογική δεν θα μπορούν να διαμορφωθούν πλειοψηφίες. Εδώ με το ισχύον σήμερα σύστημα υπάρχουν δημοτικά συμβούλια που δεν λαμβάνουν αποφάσεις).

P αποβλέπουν στην άμεση και απροκάλυπτη επιβολή κηδεμονίας επί των Δήμων,

P επιφέρουν αναπότρεπτα την κατάλυση θεμελιωδών αρχών και ιστορικών κατακτήσεων του νομικού και πολιτικού πολιτισμού μας, -όπως της δημοκρατικής αρχής-,

P συνεχίζουν σφοδρότερη την μνημονιακή επιδρομή κατά των τοπικών κοινωνιών,

P και ολοκληρώνουν, εν τέλει, την άλωση της Τοπικής Αυτοδιοίκησης και την πλήρη μετάλλαξή της σε μια άχρηστη απόφυση ενός αποστεωμένου, άνευρου, ράθυμου, ασάλευτου κρατικού μηχανισμού.

Λέγεται, άδεται και θρυλείται, ότι θα υπάρξει μείωση του αριθμού των υποψηφίων δημοτικών συμβούλων, σε μια περίοδο που πρέπει να επιδιώκεται η μέγιστη δυνατή συμμετοχή των πολιτών στα κοινά.

Στο ίδιο άρθρο 1 του νέου του Οργανισμού εξειδικεύεται περαιτέρω η αποστολή του Υπουργείου Εσωτερικών, που, για την Τοπική Αυτοδιοίκηση, συνίσταται

«στην προαγωγή, την υποστήριξη και τον εκσυγχρονισμό της οργάνωσης και της λειτουργίας των ΟΤΑ και την κατοχύρωση της οικονομικής τους αυτοτέλειας»,

«στον σχεδιασμό και εκτέλεση προγραμμάτων αναπτυξιακού χαρακτήρα, καθώς και στην ανάπτυξη συστημάτων ηλεκτρονικής διακυβέρνησης για την εξυπηρέτηση των αναγκών της τοπικής αυτοδιοίκησης»,

«στην άσκηση της κρατικής εποπτείας στους ΟΤΑ, η οποία συνίσταται αποκλειστικά σε έλεγχο νομιμότητας των πράξεών τους, και τον πειθαρχικό έλεγχο των αιρετών».

Αντ’ αυτών τι εφαρμόζεται;

Μπορεί να υπάρξει προαγωγή, υποστήριξη και εκσυγχρονισμός της οργάνωσης και της λειτουργίας των ΟΤΑ με τα συντριπτικά πλήγματα που έχουν δεχτεί και συνεχίζουν να δέχονται οι Δήμοι τα τελευταία χρόνια; 

Μπορεί να μιλάει κανείς για κατοχύρωση της οικονομικής αυτοτέλειας,

---- όταν το «Παρατηρητήριο», που υποτίθεται ότι θα είχε καταργηθεί, συνεχίζει να ζει και να βασιλεύει,

---- όταν η Τοπική Αυτοδιοίκηση έχει υποστεί τις δραματικότερες μειώσεις και τις οδυνηρότερες περικοπές πόρων απ’ όλο τον Δημόσιο Τομέα, από όλους τους φορείς της γενικής Κυβέρνησης,

---- όταν δυόμιση χρόνια μετά την προδήλως αντισυνταγματική Πράξη Νομοθετικού Περιεχομένου του 2015 νεκραναστήθηκαν οι οδηγίες για την μεταφορά των ταμιακών διαθεσίμων των Δήμων στην Τράπεζα της Ελλάδος,

---- όταν ακόμη εξακολουθεί να ισχύει -καθώς ποτέ δεν έχει ανακληθεί- εκείνη η εγκύκλιος («Βούτση») που παράγγελνε την «αμελλητί» μεταφορά τους; 

Μπορεί να προσδοκά κανείς σχεδιασμό και εκτέλεση προγραμμάτων αναπτυξιακού χαρακτήρα, όταν ακόμη και οι πιο απλές προτάσεις αναπτυξιακής πνοής, τις οποίες αρθρώνει η Τοπική Αυτοδιοίκηση, αγνοούνται επιδεικτικά από τους κυβερνητικούς ιθύνοντες; 

Μπορεί να θεωρεί κανείς πως υπάρχουν και τηρούνται οι εγγυήσεις της θεσμικής ανεξαρτησίας των αιρετών,

---- όταν ακόμη παρανόμως εκκρεμούν πειθαρχικές διώξεις που έχουν ασκηθεί κατά την περίοδο της όξυνσης του ζητήματος των παρατασιούχων,

---- όταν, παρά τα επανειλημμένα αιτήματα και τις προτάσεις των ΠΕΔ και της ΚΕΔΕ, παραμένουν σε ισχύ αναχρονιστικές πειθαρχικές διατάξεις στον Καλλικράτη,

---- όταν επιβιώνουν ως νομοθετικά απολιθώματα οι ρυθμίσεις του νόμου 1608, που εξομοιώνουν ποινές και ισοπεδώνουν αξίες και έννομα αγαθά; Όταν για αφαίρεση ανθρώπινης ζωής (ανθρωποκτονία) και για κατάχρηση 146.000 ευρώ προβλέπεται η ίδια ποινή δηλαδή η ισόβια κάθειρξη;

Μπορεί κανείς να πιστεύει πως οι κυβερνητικοί παράγοντες προσεγγίζουν τα αυτοδιοικητικά θέματα με σοβαρότητα και υπευθυνότητα,

---- όταν ακόμη κι αυτή η επικείμενη λήξη της δεύτερης καλλικρατικής θητείας έχει μεταβληθεί πλέον σε «κινητή εορτή»,

---- όταν διαθρυλούνται αιφνίδιες αλλαγές στα όρια καλλικρατικών Δήμων,

---- όταν το εφεύρημα της «απλής αναλογικής» πλασσάρεται ως πανάκεια δια «πάσαν νόσον» του αυτοδιοικητικού και του ευρύτερου πολιτικού σύμπαντος; Δεν μας φοβίζει κανένα εκλογικό σύστημα όπως διατείνεται και μας «φοβερίζει» ο φιλοκυβερνητικός τύπος. Ούτε «μασάμε», ούτε μας εγγίζει το μπούλιγκ το οποίο δεχόμαστε. Ανησυχούμε για το μέλλον και την τύχη της αυτοδιοίκησης. Αναλογισθείτε τις ευθύνες σας κι αποφασίστε για την Αυτοδιοίκηση, τί θα συμβεί, με το πολύ σοβαρό ζήτημα της κυβερνησιμότητας των δήμων.

Η γιατρειά δεν θα ‘ρθει με «απλή αναλογική».  Δεν ξαναγυρίζουν στα ταμεία των δήμων οι άγρια περικομμένοι πόροι τους ούτε με το ισχύον εκλογικό σύστημα ούτε με την απλή αναλογική.

Απλή λογική χρειάζεται. 

Τέτοια που την γνωρίζει καλά και την εφαρμόζει εδώ και δεκαετίες η αυτοδιοικητική εμπειρία. 

Τέτοια που αποτυπώνεται στις προτάσεις της ΚΕΔΕ και των ΠΕΔ της Χώρας. 

Προτάσεις που δεν αποτελούν θεωρητικά επινοήματα, αλλά που πηγάζουν από την ζώσα αυτοδιοικητική καθημερινότητα, από τις μάχες στην πρώτη γραμμή του δημοτικού μετώπου, από την άμεση προσωπική επαφή με τον κάθε πολίτη σε όλα τα μήκη και τα πλάτη της ελληνικής επικράτειας.

Δεν θα επαναλάβω από το βήμα αυτό προτάσεις και αιτήματα, που έχουν ακλόνητα τεκμηριωθεί και υποβληθεί αρμοδίως με επανειλημμένα υπομνήματα, τόσο της ΚΕΔΕ, όσο και όλων των ΠΕΔ. 

Τα πορίσματα των Συνεδρίων μας περιέχουν αναλυτικά καταγεγραμμένες τις θέσεις μας, και τα ψηφίσματά μας διατυπώνουν, με απλή λογική, τις απόλυτα εφικτές και υλοποιήσιμες προτάσεις μας, - τις οποίες ένας στείρος κρατικός μηχανισμός σχεδόν πάντα, με όλες τις Κυβερνήσεις, αγνοεί ή και περιφρονεί. 

Δεν επαρκεί ο χρόνος που μου αναλογεί ούτε καν για την απλή επιγραμματική αναφορά τους, - όμως έστω τηλεγραφικά πρέπει να ακουστεί από το βήμα αυτό: 

--- η αγωνία μας για την μη επάρκεια του χρόνου μέχρι την ολοκλήρωση των διαδικασιών πρόσληψης του προσωπικού των ανταποδοτικών υπηρεσιών.  Η 31^η Μαρτίου είναι πολύ κοντά, κι αν δεν ολοκληρωθούν οι διαδικασίες αυτές θα επαναληφθούν τα φαινόμενα του καλοκαιριού που πέρασε.

--- πρέπει να ακουστεί η αγωνία μας για τις πολλές και δυσεπίλυτες εκκρεμότητες του μεταναστευτικού ζητήματος.  Βγήκαμε από τον τρίτο χειμώνα της μεταναστευτικής-προσφυγικής κρίσης.  Οι Δήμοι και οι οικείες τοπικές κοινωνίες, ιδιαίτερα της Κεντρικής Μακεδονίας, αλλά και άλλων Περιφερειών, κυρίως του Αρχιπελάγους, έχουν προσφέρει πολλά και έχουν υποστεί και εξακολουθούν να υφίστανται πολλά.  Είναι καιρός η Κυβέρνηση να συνεργαστεί ΚΑΙ με την Τοπική Αυτοδιοίκηση, - και όχι μόνον με τις ΜΚΟ.  Και να συνεργαστεί ειλικρινά και χωρίς προκαταλήψεις.

 --- πρέπει να ακουστεί το αίτημα για την ανάληψη ενός κομματιού του ΕΣΠΑ από τους Δήμους. Να ένας τρόπος για ουσιαστική θεσμική ενδυνάμωση και τοπική ανάπτυξη.

--- για την διεύρυνση, ενίσχυση και συνέχιση των προγραμμάτων Κοινωφελούς Εργασίας,

--- για την οριστική διευθέτηση του κορυφαίου ζητήματος της σχολικής στέγης.  Έχουμε, ως ΠΕΔ Κεντρικής Μακεδονίας, καταθέσει αρμοδίως πλήρη καταγραφή των ελλείψεων σχολικής στέγης σε όλους τους Δήμους μας και έχουμε διατυπώσει σειρά προτάσεων που δίνουν λύσεις για όλη την Χώρα.

 --- πρέπει, τέλος, να ακουστεί το αίτημα για την καθιέρωση των λεγόμενων «περιφερειακών Δήμων», ως μιας ειδικής κατηγορίας ΟΤΑ, όπως συμβαίνει με τους ορεινούς και τους νησιωτικούς Δήμους. Τα προβλήματα των περιφερειακών Δήμων, που δεν ανήκουν στα μεγάλα πολεοδομικά συγκροτήματα, και που αποτελούνται από δεκάδες οικισμών διάσπαρτων σε αχανείς εκτάσεις της ελληνικής περιφέρειας, είναι πολλά και ιδιαίτερα οξυμένα. Είναι ένα θέμα που απασχολεί πολλούς δήμους στην ΠΚΜ αλλά και στη χώρα ολόκληρη.

Κύριε Υπουργέ

Αν θέλουμε να δούμε μια ολοκληρωμένη εικόνα μιας συνολικής και όχι τμηματικής διοικητικής μεταρρύθμισης, αυτή πρέπει να είναι η εξής: μεταρρύθμιση σε τρία επίπεδα, στον πρώτο βαθμό, στον δεύτερο βαθμό και στο κράτος. Και κάτι άλλο, ό,τι αφορά εμάς δηλαδή τον πρώτο βαθμό, πρέπει να αποφασίζεται και από εμάς και όχι μόνον δηλαδή μονομερώς από την Κεντρική Εξουσία. Θυμίζω το άρθρο 102 του Συντάγματος για την διοικητική Αυτοτέλεια της Τ.Α. Ότι αποφασίζεται για μας, αφού είναι καλό και ωφέλιμο, να εφαρμόζεται και στο Κοινοβούλιο (θητείες περιορισμένες κλπ).

Τέλος, με βάση τις αρχές της εγγύτητας και της επικουρικότητας, αντί, ως Ελληνική Αυτοδιοίκηση, να συγκλίνουμε με την Ευρωπαϊκή αυτοδιοικητική πραγματικότητα, δυστυχώς αποκλίνουμε. Κύριε Υπουργέ θέλουμε να γνωρίζετε ότι όσα σας εκθέσαμε επισημαίνονται με αγαθή πρόθεση, με ειλικρίνεια και σεβασμό στην ιστορία του θεσμού της αυτοδιοίκησης και σας επαναλαμβάνουμε ότι μόνο με ισχυρή αυτοδιοίκηση μπορούμε να πάμε μπροστά. Αυτό φάνηκε στην κρίση. Η αυτοδιοίκηση άντεξε και στήριξε με τις κοινωνικοπρονοιακές της δομές τις τοπικές κοινωνίες. Εμπιστευθείτε μας.