«Ολέθριο να κυβερνάται μια πολιτεία από άρχοντες χωρίς ήθος» (Ησ. Α΄23)

 

Παρά τις προσωπικές μας αδυναμίες και την αναισχυντία της γύρω μας θορυβώδους κακίας, ακούμε σε ώρες ηρεμίας τη φωνή της συνείδησης, την καθημερινή πείρα, τη μαρτυρία της ιστορίας και, προ παντός, τον λόγο του Θεού, να βροντοφωνούν την τεράστια σημασία που έχει το καλό ήθος, ο ακέραιος χαρακτήρας και η ανεπίληπτη συμπεριφορά για τις κοινωνίες και τα άτομα.

Όπου τα έθνη είναι εξεγευνισμένα και ανώτερα, όπου επικρατεί ο σεβασμός προς τους άλλους, όπου χαρακτηριστικό γνώρισμα της κοινωνίας είναι η σεμνότητα και η ευθύτητα, η αλήθεια και το δίκαιο, η καλοσύνη και η αγάπη, εκεί είναι φυσικό να υπάρχει ηθική τάξη, αρμονική ζωή, δημιουργική δραστηριότητα, πρόοδος σε αληθινή μόρφωση και πολιτισμός. Η αγνότητα και ευγένεια του ήθους, η «ακακία» όπως την ονομάζει ο ιερός Χρυσόστομος, «ψυχής εστί φυλακτήριον, διανοίας καθάρσιον, λογισμών ησυχία, προσώπου ημερότης, πραότης οφθαλμών, φιλίας καθηγεμών, μήτηρ αγάπης, πίστεως ομοδίαιτος, τελείωσις δικαιοσύνης και απαξαπλώς ρίζα πάσης αρετής και θεμέλιος της όλης αγαθότητος».

Σκεφτείτε μια οικογένεια, μια κοινωνία, μια Πολιτεία στην οποία μεγάλοι και μικροί, επίσημοι και αφανείς, άρχοντες και αρχόμενοι, έχουν ανώτερο ήθος και φέρονται μεταξύ τους με τη γνήσια ευγένεια, που επιβάλλει η αληθινή αγάπη και αρετή. Μια κοινωνία, όπου οι μεγαλύτεροι συναισθάνονται την ευθύνη τους απέναντι στους μικρότερους, οι δε μικρότεροι τρέφουν τον οφειλόμενο σεβασμό προς τους μεγαλύτερους, όπου οι άρχοντες είναι στοργικοί σαν πατέρες, «φιλοπόλιδες», όπως λέει ο Πλάτων, «σώφρονες και ταπεινοί» κατά το φρόνημα και τη συμπεριφορά, όπως λέει ο Μ. Βασίλειος, «εν ειρήνη και εν δικαιοσύνη» ως «καλοί ποιμένες διοικούντες», όπως λέει ο προφήτης Ησαΐας, αδούλωτοι από το χρήμα, αδέκαστοι και ανεπηρέαστοι από τους «φίλους» και «κουμπάρους» τους, πειθαρχικοί στο ορθό, βραβευτές του καλού, οπουδήποτε κι αν το αντικρίσουν, ανεπίφθονοι μεταξύ τους, πρόθυμοι και καλοί συνεργάτες για το κοινό καλό!

Η κοινωνία αυτή θα σημειώσει πρόοδο σε όλους τους τομείς της ζωής. Θα προχωρήσει με σταθερό βήμα στην αναμόρφωση, στην αναγέννηση, γιατί το ήθος των αρχόντων θα ασκήσει ισχυρή αγαθοποιό επίδραση επί των πολιτών.

Είναι χιλιομαρτυρημένη αλήθεια αυτό που είχε πει ο σοφός Σειράχ: «Κατά τον κριτήν του λαού, ούτως και οι λειτουργοί αυτού και κατά τον ηγούμενον της πόλεως πάντες οι κατοικούντες αυτήν» (Ι΄2). Σύμφωνα με το ήθος και το παράδειγμα του άρχοντα, θα διαχειρίζονται τις επί μέρους εξουσίες και οι άλλοι αξιωματούχοι της Πολιτείας και θα φέρονται μεταξύ τους οι πολίτες. Γιατί είναι φυσικό προς το ήθος των κρατούντων να προσαρμόζονται κατά κανόνα οι πολίτες και ό,τι είναι οι οδηγοί, να γίνονται και οι οδηγούμενοι.

Γι’ αυτό και η ευθύνη της ηγεσίας της εκκλησιαστικής, της πολιτικής, της πνευματικής, είναι τεράστια. Θεωρείται ανέκαθεν δυστύχημα μέγα και ολέθριο να κυβερνάται μια Πολιτεία από άρχοντες στερούμενους ήθους. Ελεεινολογεί ο Προφήτης Ησαΐας και προλέγει συμφορές στην πόλη εκείνη, που έχει το ατύχημα να διοικείται από άρχοντες πονηρούς, χωρίς ήθος και ευσυνειδησία, από άρχοντες ασεβείς, οι οποίοι απειθούν στον θείο νόμο και είναι «κοινωνικοί κλεπτών, αγαπώντες δώρα, διώκοντες ανταπόδομα (ζητούντες αναταπόδοση και πληρωμή για την εξυπηρέτηση πολιτών) και κρίσιν χηρών ου προσέχοντες». Προλέγει δε γι’ αυτούς τους κακούς άρχοντες όλεθρο εκ μέρους του Θεού, τιμωρία σκληρή και αφανισμό τους από τους αντιπάλους και τους εχθρούς τους (Ησ. Α΄ 23-27).

Οποιαδήποτε τιμωρία εναντίον ανάξιων ηγετών είναι μικρή, γιατί το έγκλημά τους είναι βαρύτατο. Η ασέβειά τους, η έλλειψη ήθους, λέει ο ιερός Χρυσόστομος, «μεγίστην φέρει τους υπηκόοις απώλειαν». Είναι οι κακοί ποιμένες, οι οποίοι απομυζούν μέχρι καταστροφής την ποίμνη.

Και η εποχή μας δεν είναι δυνατόν να καυχηθεί για καλούς ηγέτες. Λίγοι, δυστυχώς, είναι ηγέτες με ήθος, οι οποίοι και με δέος αναλαμβάνουν, αν τελικά αποδεχθούν, τις ευθύνες του αξιώματος. Οι περισσότεροι με ελαφρά τη συνείδηση και άδειο το κεφάλι, τρέχουν προς την εξουσία. Τα πάντα μηχανεύονται, για να αναρριχηθούν στο αξίωμα, το οποίο βλέπουν όχι ως υπεύθυνο λειτούργημα, αλλά ως ευκαιρία χρηματισμού και μωροφιλοδοξίας και πάσης προσωπικής ικανοποίησης. Έτσι δε εξηγούνται και τα περισσότερα από τα κακά, που ταλαιπωρούν την κοινωνία μας: Η δυσαρμονία και η διαίρεση, η κακοδαιμονία και ο φόβος, η αβεβαιότητα και η ανασφάλεια, που καταθλίβουν κατά το μεγαλύτερο μέρος τον λαό μας.

Ευχή ολόθερμη είναι, να πραγματοποιηθεί και σε μας η υπόσχεση του Θεού: «…δώσω υμίν τους άρχοντας εν ειρήνη και τους επισκόπους υμών εν δικαιοσύνη και ουκ ακουσθήσεται έτι αδικία εν τη γη σου, ουδέ σύντριμμα ουδέ ταλαιπωρία εν τοις ορίοις σου» (Ησ. ξ΄ 17-18). 

Παπαδόπουλος Θεόφιλος

Δάσκαλος, Έδεσσα