Σκάνδαλο ξέσπασε στα Σκόπια

Η κρίση στα Σκόπια 

και η ελληνική διπλωματία

Η κατάσταση κινδυνεύει να βγει εκτός ελέγχου

 Αθανασόπουλος Αλ. Άγγελος 

Η σοβούσα πολιτική κρίση στην πρώην Γιουγκοσλαβική Δημοκρατία της Μακεδονίας (πΓΔΜ) δημιουργεί νέα δεδομένα για την ελληνική διπλωματία, σε μία περίοδο που το υπουργείο Εξωτερικών εμφανίζεται πρόθυμο να συζητήσει Μέτρα Οικοδόμησης Εμπιστοσύνης (ΜΟΕ) με τη γειτονική χώρα, αλλά και τις προοπτικές δημιουργίας ενός ενεργειακού διαδρόμου που θα μεταφέρει ρωσικό φυσικό αέριο από την Τουρκία και την Ελλάδα, μέσω Σκοπίων και Σερβίας προς την Ουγγαρία και την Κεντρική Ευρώπη.

Στο πρόσφατο Συμβούλιο Εξωτερικών Υποθέσεων που πραγματοποιήθηκε στο Λουξεμβούργοσυμπεριελήφθη για πρώτη φορά σε κείμενο Συμπερασμάτων του Συμβουλίου ένα λεκτικό που θα μπορούσε, αν όχι να ενταφιάσει, τουλάχιστον να λειτουργήσει αποτρεπτικά σε μελλοντική σύσταση της Ευρωπαϊκής Επιτροπής για έναρξη ενταξιακών διαπραγματεύσεων ΕΕ - Σκοπίων.Υπενθυμίζεται ότι η πρώτη φορά που η Κομισιόν συμπεριέλαβε σχετική σύσταση στην ετήσια έκθεση προόδου της για την πΓΔΜ ήταν το 2009 και από τότε επαναλαμβάνεται κάθε χρόνο. 

Σύμφωνα με το Κείμενο Συμπερασμάτων, «το Συμβούλιο εκφράζει τη βαθιά του ανησυχία σε σχέση με την επιδεινούμενη κατάσταση στη χώρα, ιδιαίτερα στους τομείς του κράτους δικαίου, των θεμελιωδών δικαιωμάτων και της ελευθερίας του Τύπου, που συνιστούν δημοκρατικές αξίες που βρίσκονται στον πυρήνα της ΕΕ και της πολιτικής διεύρυνσης». 

Η κατάσταση στα Σκόπια κινδυνεύει να βγει εκτός ελέγχου έπειτα από το σκάνδαλο υποκλοπών και διαφθοράς που έχει ξεσπάσει από τις αποκαλύψεις του ηγέτη της Σοσιαλδημοκρατικής Ένωσης (SDSM) Ζόραν Ζάεφ. Σύμφωνα με τις αποκαλύψεις, τόσο ο Πρωθυπουργός Νίκολα Γκρούεφσκι όσο - και κυρίως ο Σάσο Μιχάλκοφ, ξάδελφος του Γκρούεφσκι και επικεφαλής των κρατικής υπηρεσίας ασφαλείας εμφανίζονται να αγνοούν τις νόμιμες διαδικασίες και να παρεμβαίνουν στη Δικαιοσύνη. 

Την ίδια στιγμή, ο πρώην Πρόεδρος της χώρας Μπράνκο Τσερβένκοφσκι, προερχόμενος από το SDSM καλεί σε μαζικές διαδηλώσεις για την ανατροπή του καθεστώτος Γκρούεφσκι,ενώ ακόμη πιο ανησυχητικό ακούγεται το γεγονός ότι περίπου 40 ένοπλοι Αλβανοί που φορούσαν στολές του Απελευθερωτικού Στρατού του Κοσόβου (UCK) εισέβαλαν πριν από λίγες ημέρες σε αστυνομικό φυλάκιο στα βόρεια της χώρας, κοντά στα σύνορα με το Κόσοβο, κρατώντας για αρκετές ώρες αστυνομικούς ως ομήρους. 

Ελληνικές διπλωματικές πηγές εξέφραζαν το τελευταίο διάστημα ερωτηματικά για την ανακοίνωση από ελληνικής πλευράς της πρόθεσης για ΜΟΕ με την πΓΔΜ. Τα ερωτηματικά εστιάζουν πριν από όλα στην ύπαρξη ή μη αξιόπιστου συνομιλητή στη χώρα. Την ίδια στιγμή πάντως, υπάρχουν και άλλοι δύο παράγοντες που οι ίδιες πηγές εκτιμούν ότι πρέπει να ληφθούν σοβαρά υπόψη. 

Το πρώτο στοιχείο είναι ότι στα Βαλκάνια διαφαίνεται αυτή την περίοδο μία υποβόσκουσα αντιπαράθεση μεταξύ Βερολίνου και Μόσχας με έπαθλο την οικονομική επιρροή. Η έμφαση δίδεται στα Δυτικά Βαλκάνια. Φαίνεται ότι η γερμανική πλευρά επιδιώκει, κυρίως μέσω επενδύσεων, να προσδέσει τις χώρες της περιοχής στο άρμα της και να μην επιτρέψει στη Ρωσία να διατηρήσει ή και να αυξήσει την επιρροή της - και όλα αυτά μέσα στο πλαίσιο μη προώθησης νέου κύματος διεύρυνσης, τουλάχιστον για την επόμενη πενταετία. Αυτή η εξέλιξη θα μπορούσε να βάλει την Αθήνα να διαλέξει μεταξύ Βερολίνου - Μόσχας. 

Το δεύτερο στοιχείο σχετίζεται με αυτή καθ' αυτή την αστάθεια στην πΓΔΜ. Πιθανή διάχυση της σημερινής πολιτικής κρίσης σε εθνοτικό επίπεδο θα έθετε επιτακτικά ζήτημα διατήρησης της κρατικής υπόστασης (statehood) της πΓΔΜ. Σε αυτή την περίπτωση, ο κίνδυνος αστάθειας θα μπορούσε να μεταφραστεί σε πιέσεις προς την Αθήνα να πάψει να τηρεί αρνητική στάση σε μελλοντική ένταξη των Σκοπίων στην Ατλαντική Συμμαχία.