ΤΡΟΠΑΡΙΑ ΕΞΩΕΚΚΛΗΣΙΑΣΤΙΚΗΣ ΠΑΡΑΫΜΝΟΓΡΑΦΙΑΣ ΠΟΥ ΕΞΥΜΝΟΥΝ ΤΟΝ ΜΗΝΑ ΜΑΪΟ

Γράφει ο Δημήτριος Θ. Κύρου Φιλόλογος

Για τον Μάϊο γράφηκαν πολλά υμνητικά τραγούδια, που εξυμνούν τις χαρές του. Όλα αυτά είναι γνωστά και δεν χρειάζεται καμιά αναφορά τους.

Στο άρθρο αυτό δημοσιεύονται μερικοί ύμνοι (τροπάρια) από την εκκλησιαστική παραϋμνογραφία, και εξυμνεί το αθωνίτικο αγιορείτικο κρασί, και είναι, όπως και εκείνο, συνθέσεις, που αποδίδονται στον αγιορείτη μοναχό Καισάριο Δαπόντε και ψάλλονται όπως τα τροπάρια της εκκλησιαστικής υμνογραφίας.

Οι ύμνοι αυτοί εξυμνούν τον Μάιο με τα πολυποίκιλα και πολύχρωμα λουλούδια του, την πρωτομαγιά, που ο κόσμος ξεχύνεται στην εξοχή, να φάει, να πιει, να απολαύσει τη φύση, που οργιάζει με το πράσινό της, τα πουλιά, που κελαηδούν ακατάπαυστα, και τα άλλα ζώα και ζωάκια ήμερα και άγρια και γενικά να διασκεδάσει.

Οι ύμνοι αυτοί είναι οι εξής σε τρεις κατηγορίες:

α΄) Προσόμοια ψαλλόμενα κατά το «Των ουρανίων ταγμάτων».

1.   Πάλιν μας ήλθεν ο Μάης με τα συνήθη του^. χαρούμενος, με γέλια, φορτωμένος λουλούδια^. γλυκά μας χαιρετάει και προσκαλεί στους μπαξέδες του σήμερον^. θα μας φιλέψη απ’ όλα του τα καλά και λουλούδια όσα θέλομεν.

2.   Θα μας φιλέψη αρνάκια, πολλά ωραία ψητά, διάφορους μεζέδες και στο τέλος γιαούρτι, κρασάκι κρύο – κρύο με τον κουβά^. τύφλα, μούτζα θα γίνωμεν^. θα κυλισθώμεν κατόπιν στα δροσερά χορταράκια αξεσκούφωτοι.

3.   Χαριτωμένος ο Μάης και πανευφρόσυνος^. βλέπεις εδώ αρνάκια, ακούς εκεί πουλάκια^. ακούς και τους βατράχους κουά – κουά ιταλικά μας φωνάζουνε: εδώ, μας λέγουν, καθίστε στον ποταμό να σας ψάλλωμεν τον Μάιον.

4.   Όλοι οι άνθρωποι χαίρουν, πηδούνε σήμερον^. προ πάντων οι γαϊδάροι πηδούν όλον τον Μάην^. τσομπάνηδες και γύφτοι με μιαν χαράν τες φλοκάτες τους πέταξαν και τες φλογέρες τους άρπαξαν και πηδούν, τρώγουν, πίνουν και χορεύουνε.

5.   Τα συγχωράει ο Μάης όλα μας σήμερον και λόγω τε και έργω ως ανθρώπινα λάθη^. στο τέλος θα μας δώση γιαούρτι καλόν να πλυθούνε τα λάθη μας^. αύριον όλοι θα είμεθα παστρικοί, ξεπλυμένοι, ασπροπρόσωποι.

β΄) Μεγαλυνάρια ψαλλόμενα κατά το «Ακατάληπτον εστί».

1.    Τί ευφρόσυνος εστί αδελφοί η εξοχή

και ο Μάης το ζητεί και αρμόζ’ η εποχή.

2.    Τί ωραία εξοχή εάν έχης και αρνί

και μεζέδες και κρασί πόσον χαίρετ’ η ψυχή.

3.    Τί λουλούδια, τί χαρές μέσ’ στα κρύα τα νερά,

μεσ’ στα χόρτα τα χλωρά να δροσίζεσαι λαμπρά.

4.    Όταν κάθεσαι να φας και αρχίζουν τα πουλιά

από παν’ απ’ τα κλαδιά, σου μαγεύουν την καρδιά.

5.    Σε μαγεύει αληθώς η τοιαύτη εξοχή^.

δεν αισθάνεσαι ποσώς, εάν είσαι εις την γη.

6.    Έξω χάνεται ο νους και πετά στους ουρανούς^.

σαν αγγέλους θεωρείς στα ψηλά τους αετούς.

7.    Του Μαΐου η εξοχή είναι τρέλλα μοναχή^.

δεν λογίζετ’ εντροπή και αν γίνης και στουπί.

8.    Και ο χάρος, αν σε δη, και αυτός θα σε χαρή^.

θ’ αρχινήση να γελά αν σε βρή να’ σαι στουπί.

γ΄) Ωδή ψαλλόμενη κατά το «Ανάρχου γεννήτορος».

1.   Ο Μάϊος σήμερον ημάς συνεκαλέσατο προς χαράν του και δόξαν να ξεφαντώσωμεν^. άλλ’ εκ των προτέρων ανάγκη ορεκτικήν ωραίαν να τσούξωμεν, λέγοντες «εις υγείαν, καλήν όρεξιν».

2.   Μεζέδες γαρ πρότερον αλά φρανσέ ν’ αρχίσωμεν, σαλτζισότα και κρίχια και αυγοτάραχα, τουρσί, γαριδίτσες και αστακούς, χαβιάρι της ντούνας^. λοιπόν ας καθίσωμεν και με όρεξιν ν’ αρχίσωμεν.

3.   Στο τέλος θα έχωμεν τα φουρνιστά εξαίρετα^. γουρουνάκι και κούρκα και γαλατόπιτα και τα πιτσουνάκια στη σούβλα, πάντα λαμπρά, κρασί κρύο – κρύο, δύο τύφλες θα γίνωμεν και δύο μούντζες ω αδέλφια μου».