Ο αρχιτεκτονικός μετασεισμός του 53

Ναπολέων Λιναρδάτος

H δεκαετία του 50 ήταν μια περίοδος ραγδαίας αρχιτεκτονικής καταστροφής. Στο όνομα του νεοτερισμού και της προόδου ολόκληρες πόλεις καταστράφηκαν για να δημιουργηθούν  οι σημερινοί γκρίζοι και βάρβαροι χώροι συγκέντρωσης πληθυσμού.

Στην περίπτωση της Κεφαλλονιάς η αφορμή για την καταστροφή ήταν ο σεισμός του 1953. Η αιτία, η λιγούρα της εποχής για το μοντέρνο που επέβαλε τα καινούργια κτίρια που αντικατέστησαν τα γκρεμισμένα να είναι τα γκρίζα τσιμεντένια κουτάκια που καμία σχέση δεν είχαν με την κουλτούρα και την ιστορία του νησιού. Πιο αντιπροσωπευτικό παράδειγμα ήταν τα δημόσια κτίρια που κτίστηκαν φαίνεται από τους ίδιους ανθρώπους που γέμισαν την ίδια εποχή τα περιβόητα Ξενία σε όλη την Ελλάδα.

Τα Ξενία που βρίσκονται σε περιοχές απαράμιλλου κάλους, υπάρχουν για να υπενθυμίζουν στο ανθρώπινο είδος πόσο σκληρός μπορεί να γίνει άνθρωπος με την φύση κτίζοντας αυτά τα μνημεία βιασμού της τοπικής φυσικής ομορφιάς.

Βέβαια τη χειρότερη ζημιά υπέστη η Αθήνα. Στις επερχόμενες δημοτικές εκλογές οι υποψήφιοι δήμαρχοι θα μας που πόσο όμορφη είναι η πόλη των Αθηνών αλλά όλοι γνωρίζουμε ότι τίποτε από όλα αυτά δεν είναι αλήθεια. Η Αθήνα είναι μια άσχημη και απάνθρωπη πόλη που όμως έχει ορισμένες ομορφιές.  Αυτές οι ομορφιές δεν είναι τίποτα περισσότερο από τοπία και κτίρια που δεν μπόρεσε να καταστρέψει η προοδευτικάτζα. Είναι εξαιρέσεις πολιτισμού σε μια γκρίζα θάλασσα ασχήμιας και υπενθυμίζουν το τι ήταν και τι θα μπορούσε να ήταν η Αθήνα. Δεν είναι τυχαίο που οι μπαχαλάκηδες, γέννημα θρέμμα της πολιτιστικής επανάστασης της προοδευτικάτζας, στοχοποιούν συγκεκριμένα κτίρια με την πρώτη ευκαιρία.

Οι Αθηναίοι κάθε χρόνο φεύγουν για τόπους στο εσωτερικό ή το εξωτερικό που σεβάστηκαν την πολιτιστική τους κληρονομιά, την ιστορία και την τέχνη για να επιστρέψουν το φθινόπωρο σε έναν χώρο διεκπεραίωσης λειτουργιών και ρόλων. Η αρχιτεκτονική της Αθήνας καταδεικνύει οπτικά, τι μπορεί να συμβεί σε μια κοινωνία που έχει αποκοπεί από τις παραδόσεις της και την ιστορία της. Είναι η αρχιτεκτονική απόδοση της κοσμοθεωρίας ατόμων όπως η κ. Ρεπούση και οι προοδευτικοί συνοδοιπόροι της που οραματίζονται μια Ελλάδα κάτι σαν ένα ουδέτερο χώρο διερχομένων - χωρίς ταυτότητα, χωρίς πολιτιστική και ιστορική συνέχεια.

Το ελληνικό κράτος και οι περί αυτού ελίτ, απεχθάνονται το οτιδήποτε μπορεί να θεωρηθεί παραδοσιακό, αστικό, ιδιωτικό. Όλα αυτά παραπέμπουν σε αρχές και εποχές που έρχονται σε αντίθεση με ότι πολιτικά επικράτησε μεταπολεμικά - και ειδικά την περίοδο της μεταπολίτευσης. Η έξοδος από την κρίση θα είναι μια πορεία επιστροφής σε μια Ελλάδα που τις τελευταίες δεκαετίες κάναμε τα πάντα για την σβήσουμε από την μνήμη και την καθημερινότητά μας.

Είναι το κλισέ της εποχής, αλλά λαμβάνοντας υπ’ όψιν ότι ένα στα δύο σπίτια που έχουν ελεγχθεί στην Κεφαλλονιά είναι μη κατοικήσιμο, είναι ευκαιρία η τωρινή τραγωδία για να επουλωθούν κάποιες αρχιτεκτονικές πληγές που άνοιξαν πριν από σχεδόν 61 χρόνια.

*Στην φωτογραφία το Αργοστόλι του 1875.