Προμήθειες υγείας: Ατέρμονες ζημιογόνες διαδικασίες υποκρισίας;

του Δημήτρη Μάρδα

Καθηγητή Τμήματος Οικονομικών Επιστημών του ΑΠΘ

Κατατέθηκε αγωγή σε βάρος της Επιτροπής προμηθειών Υγείας (ΕΠΥ), από την Επιτροπή Ερευνών του ΑΠΘ, για αθέτηση των όρων μιας σύμβασης. Αιτία: Μια επείγουσα μελέτη, για λογαριασμό της ΕΠΥ, που εκπονήθηκε από ερευνητική ομάδα του ΑΠΘ και η οποία αν και ολοκληρώθηκε κατά τα προβλεπόμενα σε 50 περίπου ημέρες, το Δεκέμβριο του 2011, η διαδικασία αποδοχής ή μη των λύσεων που πρότεινε, δεν έχει κλείσει ακόμη!!!.

Η ΕΠΥ είναι ο  κεντρικός φορέας διοίκησης των προμηθειών υγείας. Παραθέτουμε την εμπειρία ή ορθότερα τον Γολγοθά της προαναφερθείσας ομάδας των μελετητών.

Αναλυτικότερα, Μεγάλη Πέμπτη 21 Απριλίου του 2011, μελέτη (βλ. http://www.imerisia.gr/article.asp?catid=26533&subid=2&pubid =110891186) αναδείκνυε τις πανάκριβες τιμές στα ορθοπεδικά υλικά, που ήταν αναρτημένες στο παρατηρητήριο τιμών της ΕΠΥ. Οι τιμές αυτές, ήταν υπερπολλαπλάσιες από εκείνες της αγοράς ίδιων προϊόντων παραγομένων σε παλαιά κράτη-μέλη της ΕΕ!.

Η ομάδα εκείνη του Αριστοτελείου Παν/μίου Θεσ/νίκης, που ανέδειξε το πρόβλημα, προσκλήθηκε, μετά από εντολή του τότε Υπουργού Υγείας, να προτείνει άμεσα λύσεις έτσι ώστε να διορθωθούν οι στρεβλώσεις του τρόπου λειτουργίας της ΕΠΥ, τόσο στο Παρατηρητήριο τιμών όσο και σε άλλους συναφείς με τις προμήθειες υγείας χώρους αρμοδιότητας της ΕΠΥ.

Από εκεί και μετά αρχίζει μια ενδιαφέρουσα περιπέτεια. Από τον Μάιο του 2011 και παρά τις πιέσεις ορισμένων μελών (μιας μειοψηφίας) του Διοικητικού Συμβουλίου (ΔΣ) της ΕΠΥ υπέρ της γρήγορης έναρξης της μελέτης, τα συμβαλλόμενα μέρη κατέληξαν αισίως σε μια πρόταση συνεργασίας (μέσω μιας σύμβασης έργου) στα μέσα του Οκτωβρίου (!!!). Λόγω του επείγοντος χαρακτήρα της έρευνας, η ολοκλήρωσή της μελέτης έλαβε χώρα στα μέσα του Δεκεμβρίου του 2011.

Οι προτάσεις της έρευνας παραδόθηκαν στους χρόνους που ορίστηκαν. Μια τριμελής επιτροπή αξιολόγησης συστήθηκε από την ΕΠΥ, για να παραδώσει το πόρισμά της άμεσα κατά τα προβλεπόμενα.

Μετά από οκτώ ολόκληρους μήνες (!!!) –στις 23 Αυγούστου 2012– από την ημέρα κατάθεσης και του τελευταίου μέρους της (επείγουσας κατά τα άλλα) έρευνας, ταχυδρομήθηκε (με απλή επιστολή) το εν λόγω πόρισμα στους μελετητές. Αυτό, απέρριπτε τις λύσεις της μελέτης στο σύνολό τους. Το  ΔΣ της ΕΠΥ  με μια ισχνή πλειοψηφία των μελών του, αποδέχθηκε το πόρισμα της επιτροπής αξιολόγησης. Οι μελετητές, όλως παραδόξως, δεν κλήθηκαν να εκφράσουν την άποψή τους για το εν λόγω πόρισμα πριν την κατάθεσή του στο ΔΣ της ΕΠΥ.

Η μη αποδοχή μέρους των αποτελεσμάτων-προτάσεων της οποιασδήποτε μελέτης είναι καταρχάς θεμιτή. Είναι μέρος ενός συστήματος αξιολόγησης. Το ακατανόητο όμως στην προκειμένη περίπτωση, είναι το εξής:

Γιατί δεν κοινοποιήθηκε, όπως είθισται και όπως προβλεπόταν ρητά στη σύμβαση ΑΠΘ-ΕΠΥ, το πόρισμα της επιτροπής αξιολόγησης στους μελετητές έγκαιρα, έτσι ώστε να υπάρχει η δυνατότητα απαντήσεων τόσο προς την εν λόγω επιτροπή, όσο και προς τα μέλη του ΔΣ της ΕΠΥ;

Οι απόψεις της τριμελούς επιτροπής αξιολόγησης, γενικόλογες και αόριστες, θεωρήθηκαν απαράδεκτες από τους μελετητές. Έτσι, σε τετρασέλιδη επιστολή-απάντηση, δυο ημέρες μετά τη λήψη του εν λόγω πορίσματος μέσα στο Καλοκαίρι, οι μελετητές κατέρριπταν όλες τις θέσεις της εν λόγω επιτροπής.

Όλα αυτά έλαβαν χώρα στα τέλη Αυγούστου του 2012. Έκτοτε η ΕΠΥ δεν έδωσε σημεία ζωής .  

  Αρχές Ιανουαρίου του 2013, η Νομική Υπηρεσία του ΑΠΘ επικοινώνησε με την Πρόεδρο της ΕΠΥ ζητώντας εξηγήσεις για την κατάφορη παράβαση των όρων της σχετικής σύβασης. Επίσης, ζητούσε να μάθει κατά πόσο ασχολήθηκε το ΔΣ της ΕΠΥ με τα όσα εξέθεταν οι μελετητές με την επιστολή τους στα τέλη του Αυγούστου.

Με έκπληξη η Νομική Σύμβουλος του Παν/μιου διαπίστωσε ότι η Πρόεδρος της ΕΠΥ, δεν είχε γνώση της επιστολής των μελετητών, η οποία είχε σταλεί προς την ίδια με συστημένη επιστολή στις 28 Αυγούστου.

Λίγες ημέρες αργότερα… βρέθηκε τελικά η επιστολή, οπότε η Πρόεδρος της ΕΠΥ την κοινοποίησε στην επιτροπή αξιολόγησης για τα περαιτέρω, με το διακριτικό «εξαιρετικά επείγον»!!!. Η αποστολή αυτή έγινε στις 14 Ιανουαρίου του 2013.

Κατά τα τέλη του 2013, η επείγουσα μελέτη που στην ουσία άρχισε τον Μάιο του 2011 ακόμη συζητιόταν… Έτσι η νομική υπηρεσία της Επιτροπής Ερευνών του ΑΠΘ κατάθεσε αγωγή κατά της ΕΠΥ (με κοινοποίηση στον Υπ. Υγείας) με θέμα την κατάφορη παραβίαση των όρων της σύμβασης μιας επείγουσας μελέτης που ολοκληρώθηκε σε 50 περίπου ημέρες και ουδέποτε έληξε ο κύκλος της τελικής αποδοχής ή της απόρριψής της. Στην δεύτερη περίπτωση περιμέναμε φυσικά να ακούσουμε εναλλακτικές λύσεις θεραπείας των προβλημάτων του συστήματος!

Από την αρχή αυτού του εγχειρήματος, οι ακατανόητες καθυστερήσεις και κωλυσιεργίες, δημιουργούσαν την αίσθηση στους μελετητές ότι ένα «αόρατο χέρι» δεν ήθελε αυτήν την  έρευνα, πολύ περισσότερο τις λύσεις που πρότεινε.  

Αποτέλεσμα των ανωτέρω  δυστοκιών, τυχαίων η μη,  είναι το ακόλουθο: Παρά τις κάποιες βελτιώσεις, πολλές τιμές του Παρατηρητηρίου τιμών, εξακολουθούν να είναι πολύ ακριβότερες από εκείνες της αγοράς. Κερδισμένοι της όλης καθυστέρησης: Οι προμηθευτές. Χαμένοι φυσικά οι έλληνες φορολογούμενοι!

Το μέγεθος της ζημιάς, που επωμίζεται το Δημόσιο, σκιαγραφείται από το ακόλουθο παράδειγμα. Η τιμή του Παρατηρητηρίου τιμών για τον νάρθηκα γόνατος τεσσάρων σημείων λίγο πριν την αγωγή ήταν 444 ευρώ. Η χονδρική τιμή του για προϊόντα μη προερχόμενα από χώρες χαμηλού κόστους, ανερχόταν σε 58 ευρώ. Η διαφορά τιμής λοιπόν –σε ένα μόνο προϊόν– ανέρχεται σε 386 ευρώ. Φανταστείτε το κόστος για το Δημόσιο που προκύπτει, όχι μόνο γι’ αυτό το προϊόν, αλλά και για δεκάδες άλλα που παρουσιάζουν τιμές με παρόμοιες αποκλίσεις.

Δίνονται τέλος κάποια στοιχεία της έρευνας.  Για τη μελέτη, προβλέπονταν  για τους ερευνητές (για την περίοδο από 15/10 έως τις 31/12/11), 2.800 ευρώ. Στο ποσό αυτό συμπεριλαμβάνονται οι αμοιβές τους, όπως και οι δαπάνες που απαιτούνταν για αεροπορικά εισιτήρια Θεσ/νίκης-Αθήνας ή οτιδήποτε άλλη δαπάνη που αφορούσε κάλυψη αναγκών των μελετητών. Από τα παραπάνω στοιχεία εύλογα συνάγεται ότι το κίνητρο για την μελέτη ήταν οτιδήποτε άλλο παρά οι προβλεπόμενες αμοιβές!